Maviyemiş, turmayemişi, tangorun da aralarında bulunduğu toplam 89 adet yabancı meyve-asma çeşidi birkaç ay içinde tescil edilecek.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, koruma altında olmayan yabancı meyve ve asma çeşitlerinin Türkiye’de bir defaya mahsus ücretsiz olarak tescil edilmesini onayladı. Maviyemiş, turmayemişi, tangorun da aralarında bulunduğu toplam 89 adet yabancı meyve-asma çeşidi birkaç ay içinde tescil edilecek. Söz konusu çeşitlerin üretimiyle Türkiye’de tüketiciler yeni meyve türleri ve mevcut türlerin yeni çeşitleriyle tanışacak.
Türkiye’de bitki çeşitlerinin tescil işlemleri, ”Bitki Çeşitlerinin Kayıt Altına Alınması Yönetmeliği” hükümlerine göre yapılıyor. Söz konusu yönetmeliğin ilgili maddesine göre, eğer bir çeşit Uluslararası Yeni Bitki Çeşitlerinin Korunması Birliği (UPOV) üyesi bir ülkede tescil edilmiş ise Meyve ve Asma Tescil Komitesi tarafından uygun görülmesi halinde herhangi bir denemeye gerek kalmaksızın kayıt altına alınabiliyor.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü’nden (TAGEM) alınan bilgiye göre, Türkiye’de meyveciliğin ülke potansiyeline uygun bir seviyeye gelmesi ve uluslararası pazarlarda rekabet edebilmesi için iç ve dış pazarlarda tutulan ve Fidan Üreticileri Alt Birliği tarafından talep edilen, ciddi adaptasyon sorunu bulunmayan yeni yabancı çeşitlerin tescil edilerek, fidan sertifikasyon sistemine dahil edilmesi gerekiyor.
Bu çerçevede, TAGEM’e bağlı Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü, Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Alata Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü, Malatya Meyvecilik Araştırma Enstitüsü, Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü ve Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü ile Ege, Çukurova ve Ondokuz Mayıs üniversiteleri bünyesindeki toplam 89 adet meyve ve asma çeşidinin, Meyve ve Asma Tescil Komitesi tarafından bir defaya mahsus ücretsiz olarak tescil edilmesi için TAGEM tarafından Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü’ne teklifte bulunuldu ve 9 Mart 2011’de ”Bakanlık Makamı Oluru” alındı.
Bakanlık oluru ile 9 adet armut, 3 adet badem, 5 adet ceviz, 13 adet elma, 5 adet kayısı, 8 adet kiraz, 1 adet vişne, 2 adet limon, 3 adet mandarin, 4 adet maviyemiş, 2 adet turnayemişi, 1 adet nar, 1 adet muz, 8 adet nektarin, 4 adet şeftali, 4 adet portakal, 1 adet tangor ve 15 adet asma olmak üzere toplam 89 adet yabancı meyve-asma çeşidi, birkaç ay içinde Meyve ve Asma Tescil Komitesi tarafından tescil edilerek, fidan sertifikasyon sistemine alınacak, daha sonra fidancılar ve üreticilerin kullanımına sunulacak.
-TEŞVİK ALAMADIĞI İÇİN ÜRETİCİ SERTİFİKASIZ FİDANI YETİŞTİRMİYOR-
Söz konusu meyve-asma çeşitleri bazı ülkelerde daha önceden ıslah edilen ve 25-30 yıl önce piyasa verilen çeşitler. Türkiye’ye son yıllarda üniversite, bakanlık araştırmacıları veya özel sektör kanalıyla getirilen bu çeşitler, kısmen de olsa Türkiye’de de yetiştiriliyor ancak fidanı ticarette yaygın olarak kullanılmıyor. Sertifikasız fidana teşvik alamadıkları için üreticilerin yetiştirmediği belirtildi.
Alınan bilgiye göre, daha önce, bu çeşitlerin tescili için Türkiye’de de tescil denemeleri yapılması gerekiyordu. Bu çok zaman kaybına yol açtığı için mevcut uygulamada, yurt dışında tescilli olan bu çeşitlerin bilim insanları tarafından incelenmiş ve adaptasyonları konusunda büyük bir tereddüt yoksa fidancılara ve meyvecilere bazı çeşitlerin tavsiye edilmesi için çalışma yapılıyor. Bu konuda dünyada geçerli usul herhangi bir meyve-asma fidanının üretilip ticarete katılması için mutlak surette sertifika verilmesi. Türkiye’de de bunun için öncelikle bu çeşitlerle ilgili çeşit özellik belgeleri ve çeşidi tanımlayıcı birtakım bilgi ve belgelerin bakanlığa bağlı Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğünde kayıt altına alınması gerekiyor. Bu işlem için ise ücret alınıyor. Ancak söz konusu çeşitlerin bir defaya mahsus ücretsiz tescili konusunda, birkaç içinde Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi’nde Meyve-Asma Çeşit Tescil Komitesi toplanacak. Meyve-asma çeşitlerinin tescilinden sonra bu fidanları üretmek isteyenlere çeşit sahibi kuruluşlar damızlık materyal dağıtacak.
-MEYVECİLİKTE ÇEŞİTLERİN ESKİMESİ-
Türkiye’de meyvecilikte çeşitlerin eskime sorunu bulunduğu, halen piyasadaki çeşitlerin çoğunun eski çeşitler olduğu, yeni çeşitlere ihtiyaç bulunduğu belirtiliyor. İthalat yoluyla mevsim dışı ülkeye gelen meyveleri vatandaşlar beğendiği, piyasada tutulduğu için fidancıların da bu fidanları talep ettiği ifade ediliyor. Söz konusu çeşitlerin piyasada tutulması, böylece çiftçinin ürününü daha kolay pazarlaması, ayrıca, bu çeşitlerin tescilinin fidancılar açısından ihracat kolaylığı sağlaması bekleniyor.
Türkiye piyasasında ilgi gösterilen bu türlerin fidanlarının ticarete konu olması, bahçeler kurulması için koruma altında olmayan yabancı meyve ve asma çeşitlerinin Türkiye’de bir defaya mahsus ücretsiz olarak tescil edilmesinin Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından onaylandığı belirtiliyor.
Yetkililerden alınan bilgiye göre, Türkiye için yeni bir bitki olan ve yabanmersini ile karıştırılan maviyemiş, son 5-6 yıldır doğu Karadeniz’de, kuvvetli asit karakterli alanlarda yetişiyor. Turna yemişi ise üzümsü bir meyve, çalı formunda mavi yemişin, yaban mersininin akrabası. Tangor ise bir turunçgil melezi.
AA