Bölgemizde yapılan açıkta sebze yetiştiriciliğinde sebze fideleri tarlaya Nisan ayının son haftalarında çıkartılmakta; hasat ise Haziran sonu ya da Temmuz ayında başlayabilmektedir. Bu dönemde ise, hem fiyatlar oldukça düşmekte ve üretici beklediği karı sağlayamamakta hemde aşırı yaz sıcaklıkları yüzünden verim seviyesi oldukça kısıtlanmaktadır. Bölgede Haziran – Eylül ayları arasında görülen aşırı sıcaklıklar bitkilerde tozlanma ve döllenme bozukluklarına yol açmakta ve bunun sonucunda verim düzeyi düşmektedir.
Oysa fazla tesis ve ısıtma masrafı olmadan alçak plastik tüneller kullanılarak hasat dönemini erken başlatarak yaz sıcaklıklarının bitkiler üzerindeki olumsuz etkisini azaltmak, verimliliği arttırmak mümkündür. Halen Türkiye’de 22000 ha alanda alçak plastik tunellerde turfanda sebze yetiştiriciliği yapılmaktadır.
Alçak Plastik Tünel Nedir?
Alçak plastik tüneller; bitki sıraları üzerine, yarım daire kesitli yerleştirilmiş iskeletlerin üzerinin yumuşak plastik örtülerle örtülmesi sonucu elde edilen vasıtalar olup, bir çok sebzenin turfanda olarak yetiştirilmesi için idealdir (Şekil 1). Genelde iskelet olarak galvanize teller kullanılır. Bununla birlikte sert plastik borular, alüminyum çubuklar, bambu veya söğüt dallarının kullanıldığı alçak plastik tünel örnekleri de vardır. Bu materyaller daha çok hava şartlarının uygun olduğu; özellikle rüzgar şiddetinin az olduğu yerlerde kullanılır. Alçak plastik tünel yapımında kullanılan örtü ise 0.05 – 0.15 mm kalınlığındaki polietilendir. İhtiyaca göre plastik delikli ya da deliksiz olabilir.
Tünellerin Kurulması
Tüneller doğu-batı yönünde, tünel içerisinde ekim için açılan sıraların ise kuzey-güney yönünde düzenlenmesi gerekmektedir. Öncelikle tünel iskeleti olarak kullanılacak 5 mm veya 8 mm kalınlığındaki galvanize teller, toprak üzerinde 60 cm yarı çaplı bir yarım daire oluşturabilmesi ve uçlarından 30 cm’lik kısımlarının toprağa gömülebilmesi için, 250 cm boyunda kesiliriler. Bölgemiz rüzgarlı olduğu için 8 mm lik tellerın kullanılması daha uygundur. Bu kesilen iskelet tellere bir düzenek yardımı ile 60 cm yarı çaplı daire şekli verilir. Bu teller yastıklar üzerine 1 m ara ile yerleştirilir. Tünellerin uzunluğu ihtiyaca göre ayarlanabilir. Daha sonra bu iskeletlerin en üst noktalarından bir ip ya da telle bağlanması gerekir. Bağlama işlemi, iskeletler arasındaki mesafeyi korumak, iskeletlerin yatmasını önlemek ve iskelet üzerine gerilen plastik örtünün düzgün durmasını sağlamak amacıyla yapılır. Bundan sonra tünel üstünün örtülmesi işlemine geçilir. 60 cm yükseklik ve 120 cm genişliğindeki bir tünel için 225 cm eninde plastik örtüye gereksinim vardır. Bir alçak tünel için gerekli plastik örtü miktarı kullanılacak olan örtünün kalınlığına göre değişir. Örneğin 240 cm genişliğinde, 0,125 mm kalınlığındaki 1 kg plastik 4 m uzunluğundaki bir tünel için yeterlidir.
50 m uzunluğunda, 1,20 m genişliğindeki bir alçak plastik tünel yapımı için gerekli olan malzemeler:
80 kg 8 mm’lik demir
14.05 kg 0,150 mm kalınlığında plastik örtü
1 makara naylon iplik
4 adet tahta veya demir kazık
Tünel Altına Ekim- Dikim
Tünel kurma işleminin ekim-dikimden en az 2-3 hafta önce tamamlanması gerekir. Böylece ekim dikime kadar tünel altı toprağı ısınmış olur. Tünellerde genelde domates, hıyar, karpuz, kabak gibi sebzelerde fide dikimiyle, fasulye gibi sebzelerde tohum ekimiyle başlatılır. Sebzelerde erkencilik bakımından fidelerin alçak plastik tünellere en uygun dikim zamanı bölgemiz için 15 – 25 Mart tarihleri arasıdır. Böylece alçak plastik tüneller kullanılarak hasat döneminin 1-1.5 ay öne çekilebilmesi mümkündür. Ekim-dikimden sonra tüneller zaman zaman havalandırılmalıdır. Bu havalandırma işlemi, tünel içi sıcaklığını ayarlamak ve yaş olan tünel altı toprağını kurutmak amacıyla yapılır.
Paylaşım için teşekkürler Bekir ÇİVLEKO