Altın çilek, ortası kahverengi olan sarı çiçeklere sahip bir bitkidir. Aynı ismi taşıyan meyvesi ise olgunlaştıktan sonra sarımtrak rengini almaktadır. Bu meyve birçok toprak tipinde yetişmekle birlikte en önemli özelliği çorak topraklarda da verim verebilmesidir. Altın çilek, büyüme aşamasında suya normalden fazla gereksinim duyar. Bitki olarak çok kırılgan ve hassas bir yapıya sahiptir. Altın çilek’in acutifolia, alkekengi, angulata, angustifolia, arenicola, carpenteri gibi başlıca çeşitleri bulunmaktadır.
Yetiştirildiği Yerler
Orta Amerika, Güney Afrika ülkeleri ve İsrail de üretilmektedir. Ülkemizde de kısmen dahi olsa üretimine başlanmıştır.
Faydaları
Altın çilek’in, içerdiği keroten sayesinde serbest radikalleri etkisiz hale getirerek yaşlanmayı geciktirici etkisi bulunmaktadır. Cildi güneşin zararlı etkilerinden ve cilt kanserinden korumaya yardımcıdır. Ayrıca metabolizmayı hızlandırır, kan dolaşımını düzenler.
Besin Değerleri
Altın çilek, C,B1,B2,B3,Keroten gibi bir takım vitamin ve mineraller açısından zengin bir meyvedir.
Nasıl ve Nerelerde Kullanabiliriz
İçerisindeki meyveyi ham olarak yiyebilirsiniz. Dekorasyon için kullanabileceğiniz gibi, meyve salatalarınıza ilave edebilir ya da reçelini yapabilirsiniz. Ayrıca çikolatayla mükemmel bir birliktelik sağlamaktadır.
Muhafaza Koşulları
Altın çilek, 7 ºC de %70 – %80 nem oranında muhafaza edilmelidir.
NEDEN ALTIN ÇILEK ?
1. Katma değerinin yüksek olması.
2. Dayanıklı olması.
Kaliks içerisinde 15 – 20 gün bozulmadan muhafaza edilebilir.
3. Alternatif kullanım alanlarının fazla olması.
Taze olarak tüketilebildiği gibi salatalarda, çikolata sosu ile, reçel ve
kozmetik ilaç yapımında kullanılabilmektedir.
4. Bitkinin iklim yapımıza son derece uygun olması.
5. Sağlık açısından bir çok faydasının olması.
Gut hastalığının bir numaralı doğal ilacıdır.
İçerediği karoten sayesinde çocuklarda kemik gelişimini hızlandırıp,
bayanlarda kemik erimesini yavaşlatma özelliğine sahiptir.
Yaşlanmayı geciktirici özelliği vardır.
DİKİM ŞEKLİ
BAKIM – GÜBRELEME – İLAÇLAMA
1. Tecrübelerimize dayanarak dikim aralığını üreticilere 50*110 yada 120cm aralıklarla yapmalarını tavsiye etmekteyiz.
2. Ekim öncesi son sürüm esnasında toprağa 50 kg / dekar Triple Süper Fosfat ve yanmış ahır gübresi serilmesi yararlı olacaktır.
3. Fazla kimyasal gübreyi seven bir bitki değildir. Özellikle Azotlu gübrelerin fazla verilmesi halinde sürekli boya veren ve çiçeklenmeyi azaltan şımarık bir bitkidir.
4. Belirgin bir zararlısı yoktur. AKİB Silifke Seramızın etrafındaki çilek ve domates dikili alanlarda kırmızı örümcek, külleme, beyaz sinek ve diğer mantari hastalıkların yoğun olmasına karşın, Seramızdaki Altın çilek Bitkimize bulaşma olayına rastlanmamıştır. Yinede diğer ürün üreticileri 4 – 5 günde bir karma ilaç yaparken biz tedbir olarak 20 – 25 ünde bir karma ilaçlama yapmaktayız.
5. Bir kök Yerkirazı yıl boyunca 2.5 – 3 kg arası meyve vermektedir. Bu doğrultuda iyi bir bakımla dekardan yaklaşık 5 Ton civarı ürünün alınabilmesi mümkündür.
TARLADA ALTIN ÇİLEK (PHYSALİS) YETİŞTİRİCİLİĞİ
1. Dikim aralığı 50 x 100 cm tavsiye edilebilir.
2. Ekim öncesi son sürüm esnasında toprağa dekara 200 kg yanmış ahır gübresi verilmesi yararlı olacaktır.
3. Fazla kimyasal gübreyi seven bir bitki değildir. Özellikle Azotlu gübrelerin fazla verilmesi halinde sürekli boy verir ve çiçeklenmeyi azaltır
4. Belirgin bir zararlısı yoktur.
5. Bir kök Yerkirazı yıl boyunca 2 – 3 kg arası meyve vermektedir. Bu doğrultuda iyi bir bakımla dekardan yaklaşık 5 Ton civarı ürünün alınabilmesi mümkündür.
ÖRTÜALTI ALTIN ÇİLEK YETİŞTİRİCİLİĞİ
Yer kirazı, PH’ı 5,5-7 olan, kumlu topraklardan hafif killi topraklara kadar değişik topraklarda yetişir.
Serada Toprak Hazırlığı Nasıl Yapılmalı?
• Seradaki, mevcut ürün artıkları temizlenmelidir.
• Toprak analizi yapılarak, bilinçli bir gübreleme programı hazırlanmalıdır.
• Bir önceki dönemde topraktan kaynaklanan hastalık ve nematod problemi görülen seralarda, toprak ilaçlaması yapılmalıdır.
• Toprak derince işlenmelidir.
Seradaki İklim Şartları Nasıl Olmalı?
Altın çilek bitkisi, fide döneminde nemi sever, yetişme ve meyve olgunlaşma döneminde yüksek nemden hoşlanmaz. Nemli ortamlarda hastalıklar artar; ama kök çevresinin düzenli su almasını ister. Yer Kirazı bitkisinin örtü altında fide dönemindeki sıcaklık isteği 18-200C iken yetişme döneminde 25oC’ dir.300C’nin üstündeki sıcaklıkta meyve tutumu sorun olur. Bu sıcalıkların üzerine çıkıldığında meyvelerde dökülmeler görülür. Bu dökülmeler seranın yeterince havalanamamasından da kaynaklanabilir. 100C’nin altındaki sıcaklıkta bitki gelişmesi durur.
Serada Dikim Öncesi Gübreleme Nasıl Yapılmalı?
Serada dikim yapılmadan önce mutlaka toprak analizlerini yaptırılmalı, çıkan sonuçlara göre de gübreleme yapılmalıdır. Suni gübre olarak 55 kg Amonyum Nitrat + 50 kg .TSP+50 kg. Potasyum Nitrat + 50kg Magnezyum Nitrat birbirleriyle iyice karıştırılarak fide dikiminden 10-15 gün önce toprağın yüzüne serilir ve en az 15-20 cm derinliğinde toprak işlenerek karıştırılır.
Seraya Dikimde Nelere Dikkat Edilmelidir?
Yer kirazı fideleri 5-6 gerçek yapraklı olduğu zaman hazırlanmış olan fide dikim yerlerine tek sıra olmak üzere, sıra üzeri ve sıra arası 60×90 cm, ara ile dikilmelidir. Fideler havanın serin olduğu saatlerde ve toprak tavı yeterli olduğu zaman dikilmelidir. Dikimde çukurlar derin olmamalı, kök boğazına kesinlikle toprak gelmemelidir.
Daha önceden ayarlanan dikim aralıklarına fide dikim işlemi yapılır. Fide dikim işlemi yapılmadan önce, kök ve mantari hastalıkları önleyici ilaçlar kullanılmalıdır.
• Fideler 5-6 gerçek yaprağa ulaştığında dikim yapılmalıdır.
• Dikim yapılırken fide torfunun en üst kısmı ile toprak yüzeyi aynı hizada olması gerekir.
• Dikimden sonra mutlaka can suyu verilmelidir.
• Fideler 20-30 cm boya ulaştığında ipe alınmalıdır.
Askıya Alma ve Budama
Yer kirazı 20-30 cm. boylanınca dip kısmından genişçe olmak şartıyla bir düğüm atılır ve diğer tepedeki tele bağlanarak ipe alınır ;ancak bitkinin gövde ve büyüme noktaları gevrek olduğundan ipe alma ve sarmada bitkinin yaralanmamasına dikkat edilmelidir. Budama; Yer kirazı bitkisinin ana gövdesi üzerinden çok sayıda yan dallar çıkar.(8-10 yan dal) bu dallar budama yapmak suretiyle 4’e indirilir ve askı teline iple bağlanır. Budama yaparak bitkinin daha iyi havalanmasını ve ışık almasını sağlarız böylece bitkimizin meyve kalitesi artmış olur.
Sulama Nasıl Olmalı?
Sabahın erken saatlerinde yapraklar donuk renkte ise bitkinin sulanması gerekir. İlk meyveler görüldükten sonra sıcak havalarda hafif topraklarda her 2-3 günde bir,ağır toprakta 3-7 günde bir sulanmalı,az su sık aralık prensibi uygulanmalıdır. Damla sulamada; 1.5 ton/da’dan başlanır bitki büyüklüğüne göre 5 ton/da ile noktalanır. Damla sulama; bitkinin su ihtiyacını günlük olarak cevap verebilmesi yanında, gübrelemenin de birlikte yapılmasına imkân vermektedir. Sulama zamanını tayinde en pratik yol, bitkinin kök bölgesindeki toprağın tavını kontrol ederek yapılmalıdır.
Tohum Atımı
Tohum atım harcı olarak torf kullanılmaktadır ve kasaya ekim yapılmaktadır. Tohum atımında dikkat edilecek hususlar şunlardır:
• Tohum atılacak torf sıcaklığı 20 derece ve nispi nem 65-70 arası olması gerekir.
• Tohumlar en fazla 0.5-1 cm arası derinliğe atılmalıdır. Yüzlek ve derin atımdan kaçınılmalıdır. Uygun koşullarda tohumlar 7–10 gün sonra çimlenirler ve yaklaşık 35- 40 gün sonra dikim büyüklüğüne ulaşırlar.
YETİŞTİRME ORTAMLARI
Physalis (İnca Eriği, Yer Kirazı, Altın Çilek) Yetiştirme Ortamları;
Yer Kirazının örtü altı yetiştiriciliği ve açıkta yetiştiriciliği yapılabilmektedir.
Açıkta yetiştirildiğinde verim örtü altı yetiştiriciliğine göre düşük olmakla birlikte aroma ve tat açısından daha iyi sonuç vermektedir.
Physalis (İnca Eriği, Yer Kirazı, Altın Çilek) Yetiştiricilik yapılacak Toprak Özellikleri;
Bitki Ph 5 – 6.5 arası olan toprakları sevmektedir.
Meyvenin olgunlaşması nin olgunlaşması birkaç ay sürebilmektedir.
Bitkinin dikimini müteakip yaklaşık 4 ay içerisinde meyve alınmaktadır. Hasat çiçeklenmeyi takip eden 60-90 gün içerisinde yapılmaktadır.
Bitki hasat sonrasında budanmalıdır.
Physalis (İnca Eriği, Yer Kirazı, Altın Çilek) Dikim Zamanları ve Mahsül;
Bir dekarda yaklaşık 1800-2100 adet tohum dikilmekte ve 1.5-2 ton mahsul alınmaktadır.
Bir bitkiden yaklaşık 300 adet meyve alınmaktadır.
İşçiler elle toplama yaptığı takdirde saatte ortalama 5 kg ürün toplamaktadır. Bitkinin silkelenmesi sonucu yere düşen meyvelerin toplanması diğer bir yöntemdir. Bu yöntem ile birim zamanda çok daha fazla meyve toplanabilmektedir. Makine ile toplama yapıldığı takdirde ise bunun yaklaşık 4 katı daha fazla ürün toplanabilmektedir.
Physalis (İnca Eriği, Yer Kirazı, Altın Çilek) Üretimi;
Physalis (İnca Eriği, Yer Kirazı) bilinirliği az olan bir üründür. Dünyada pek fazla üretimi yapılmamakla birlikte en fazla üretim yapılan Kolombiya’da bile üretim 2004 yılında 12 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Kişi başı tüketim ise 2003 yılında 150 gr olarak gerçekleşmiştir. (Kolombiya Tarım Bakanlığı). Ülkemizde kayda değer bir üretim yapılmamaktadır.
Physalis (İnca Eriği, Yer Kirazı, Altın Çilek) Hasat;
Öğleden sonra nemin azaldığı saatlerde toplanması daha uygundur.
Hasat meyveler turuncu rengini aldığı zaman yapılmalıdır.
Hasat sırasında meyveler elle tek tek toplanabileceği gibi bitkinin silkelenmesi sonrasında dibine düşen meyvelerin toplanması ile de yapılabilmektedir. Meyvelerin silkelenerek toplanması, aynı olgunlukta meyvelerin toplanmasını sağlamak gibi bir avantaja sahiptir.
Meyveler genellikle orijinal dış muhafazası ( kaliks ) ile paketlenmektedir. Paketler çoğunlukla 12*100 gr lık kutular halinde ambalajlanmaktadır.
Meyve uygun koşullarda birkaç ay bozulmadan saklanabilmektedir. Meyvenin kaliksi çıkarıldığı takdirde dayanıklılık süresi azalmaktadır. Kaliksi ile birlikte dondurulduğu takdirde 1 yıla kadar ürün korunabilmektedir.
