Değerli Üreticiler ve Hayvan Sahipleri ;
Son yıllarda büyük oranlarda önüne geçilen Şarbon hastalığının gelişeceği ortam olan nemli yağışlı sezonlara sahip bölgelerde hastalığın görülme riskine karşı sizleri kısa ve özet bilgiler sunma gereği duyulmuştur ;
ANTHRAX ŞARBON; Sığır, koyun, manda, at, deve, fil, domuz, köpek, kedi ve kanatlı hayvanlarda görülen ve insanlara da bulaşabilen (zoonoz) salgın bir hastalıktır.
Halk arasında hayvanlarda DALAK, ŞARBON insanlarda KARAÇIBAN, KASAP ÇIBANI, vs. olarak bilinen ve oldukça tehlikeli bir hastalıktır. Şarbon kesimi yasak bir hastalıktır.
HASTALIK ETKENİ
Etkeni Bacillus anthraxis adındaki bir bakteri türüdür. Etken doğada spor halinde bulunur ve 50-60 yıl yaşayabilir.
BULAŞMA ŞEKLİ
Hastalık rutubetli ve sıcak mevsimlerde daha çok görülür. Sel baskınları, mezbaha ve tabakhane atık sularıyla karışık suların tarla ve çayırları sulamada kullanılması, bulaşık yem bitkilerinin başka yörelere nakli, ölen hayvan kadavralarının açığa atılması kan emici ve sokucu sinekler bulaşmada rol oynarlar. Bu hastalık aynı zamanda hayvanlardan insanlara bulaşan (zoonoz) bir hastalık olup insanlara bulaşması ise hasta hayvanların et ve süt ürünlerinin tüketilmesiyle olmaktadır. Deri yoluyla bulaşma ise daha çok meslek hastalığı şeklinde kasap ve yüncülerde derideki yara ve çiziklerden buluşarak apseler meydana gelmektedir.
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ
Hastalık hayvanlarda çok hızlı seyreder. Hiçbir belirti göstermeden titreme çırpınma sonucu ani ölüm meydana gelir. Nadir olarakta yavaş seyreder. Böyle durumlarda 41-42 derece ateş, durgunluk, bitkinlik, iştah kesikliği, kıllarda ürperme titremeler, kanlı ishal, sindirim bozukluğu ve solunum güçlüğü görülür ve ölümle sonuçlanır. Ölümden önce doğal deliklerden kan gelir. Kan katran renginde ve pıhtılaşmaz. İnsanlarda ise deri şarbonu, akciğer şarbonu ve sindirim sistemi şarbonu şeklinde görülür.
HASTALIĞIN TEŞHİSİ
Hayvanlarda ani ölümler ve ölümden önce doğal deliklerden kan gelmesi, kanın katran renginde koyu olması ve pıhtılaşmaması anthrax hastalığını akla getirir. Anthrax’tan öldüğünden şüphelenilen hayvanlara kesinlikle otopsi yapılmaz. Kulaktan alınan bir damla kan veya doğal deliklerden gelmiş olan kan pamuğa emdirilerek laboratuara gönderilir. Farkına varılmadan otopsi yapılmış ise ölüm sertliğinin şekillenmediği, çabuk kokuşma, dalakta büyüme ve çamur kıvamında olduğu görülür.
TEDAVİ
Erken dönemde yüksek dozda antibiyotik (Penisilin) kullanılır. Hastalıktan şüpheli hayvanlar kesinlikle kesilmemelidir.
KORUNMA
Ani ölen hayvanlar parçalanmadan 2 metre derinliğe gömülmesi ve üzerine sönmemiş kireç dökülmesi gerekir. Ani ölümler görülür görülmez derhal en yakın Tarım İl ve İlçe Müdürlüklerine bildirilmelidir. Hastalık çıkmadan önce hayvanları aşılatmak gerekir. Eğer bir merada şarbondan ölen hayvan varsa o mera şüpheli durumlarda kapatılır. O bölgedeki hayvanlar aşısızsa mutlaka aşılanmalıdır. Hastalık çıkan yerlere ise 5 yıl süre ile aşılama programı uygulanılır.
KAYNAK : www.besiciftligi.com, www.extension.org