Arıcık domates güvesine karşı

Türkiye’de ilk kez 2009 yılında görülen ve domates yetiştiriciliğinde ekonomik düzeyde ürün ve kalite kaybına neden olan domates güvesi ile mücadele çalışmaları sürüyor.

ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ali Özpınar, AA muhabirine yaptığı açıklamada, domates güvesinin Güney Amerika orijinli bir zararlı olduğunu dile getirdi. Bu zararlının domatesin dışında patates, patlıcan ve biberde de etkili olduğuna işaret eden Özpınar, bu tür zararlıların çoğalma potansiyelinin yüksek olduğunu söyledi.

Özpınar, bu zararlının her zaman besin bulabildiğini belirterek, ”Ama en önemli zarar verdiği bitki domates. Bu zararlı küçücük bir güve. Rüzgara bile çok rahatlıkla kapılabilecek küçüklükte. Yumurtalarını yapraklar üzerine, yaprak saplarına zaman zaman da meyveye bırakabiliyor. Dolayısıyla yılda çok sayıda döl verebiliyor. Neredeyse aralık ayına kadar yumurta bırakabiliyor. Domates olmadığında bu kez ebegümeci gibi otlar üzerine yumurtluyor ve yaşamını devam ettiriyor” dedi.

Güvenin domateste iki şekilde zarar yarattığını anlatan Özpınar, ”Birincisi domates yaprağının iki tabakası arasına girerek galeriler açıyor. Larvalar buraya yerleşip, yaprağı kurutuyor. Bunun dışında domatesin çiçek burnuna yakın yerlerde, sapla birleştiği noktalarda ürüne zarar veriyor. Domatesin sulumsu bir yapı olması nedeniyle çürütüyor” diye konuştu.

Özpınar, domates güvesinin Türkiye’ye materyal taşınması sırasında ya da araçlarla gelmiş olabileceğini ifade ederek, şunları söyledi:

”Bu şekilde sadece domates güvesi değil, bir çok zararlı bir yerden diğer yere taşınabiliyor. Bu zararlıyla mücadele konusunda çeşitli çalışmalar yapıyoruz. Üreticiler bu zararlıyla karşılaştığında ilk olarak oldukça fazla kimyasal kullandı. Bilinçsizce yapılan ilaçlama zaman zaman bu tür salgınları daha da artırabiliyor. Bu zararlıyı yiyen doğal bir düşman varsa onları da beraberinde öldürüyor. Zararlının ortaya çıkmasıyla mücadele konusunda çeşitli projeler oluşturulmaya başlandı. Şu anda Tarım ve Köyişleri Bakanlığı bu konuyu kamu projesi haline getirdi. Tüm enstitüleri bu anlamda birleştirmeye çalışıyor. Üniversitelerde bu yönde hareket etmeye başladı.”

Nematodlar (ipliksi, gözle görülmeyen zararlı) yardımıyla zararlılarla mücadele konusunda bölümlerinde TÜBİTAK destekli bir proje hazırlandığını ve kabul gördüğünü belirten Özpınar, şunları kaydetti:

”Domates güvesinin larvalarıyla mücadelede bir böcek var. Biz buna trichograma diyoruz. Bu türü üniversitemizde üretiyoruz. Bu 0.5 milimetre büyüklüğünde küçük bir arıcık. Bunlar zararlının yumurtasını parazitliyor. Dolayısıyla larva çıkışını engelliyor. Yumurtasına doğrudan müdahale ediyor. Bunun yaptığı parazitlemenin her türlü oranı, bizim için çok değerli. Yüzde 5 oranında bile bir başarı sağlarsak bu bizim için başarı. Bu tür canlılar, kimyasallardan daha iyi bir sonuç veriyor. Bu türü daha öncede başka zararlılara karşı mücadelede de kullandık. Burada bunu üreten bir birimimiz var. Hedefimiz bunları tarlaya taşıyıp, zararlıyla mücadele etmektir.”

Özpınar, domateste salgının bu yıl da devam etmesini beklediklerini ifade ederek, ”Salgın yapan zararlıların baskı altına alınabilmesi için bu tür doğal düşmanların olması gerekir. Eğer bunlar olmazsa kimyasalla baskı altına almak mümkün değil. Aksine sürekli artmaları sağlanır” şeklinde konuştu.