İzmir’in Torbalı ilçesinde 45 bin dekar arazide üretilen 30 bin ton domates, güneşte kurutulduktan sonra ilçede fabrikalarda işlenip Avrupa, Kanada, İsviçre ve Amerika’ya ihraç ediliyor.
Tarım ile sanayinin harmanlandığı Torbalı, dünyaya kurutulmuş domates ile açılmaya başladı. Bir zamanlar pamuk cenneti olan, fakat fiyatların düşmesi ile domatese yönelen çiftçilerin yüzünü, Avrupalı tüketicilerin kuru domates tercihi güldürdü.
Yılda 45 bin dekar domatesin ekildiği Torbalı’da bir yanda dev salça fabrikaları bir yanda büyük kurutmalık seraları ile adeta ‘domates zenginliği’ yaşanıyor. İç piyasada henüz keşfedilmeyen fakat yurt dışında genellikle meze ve pizza malzemesi olarak kullanılan kuru domates, Torbalı Ovası’nı yurt dışına açtı. Torbalı Ovası’nda üretilen domateslerin büyük bölümü salçalık olarak kullanılırken, yüzde 40’lık bir kısmı da kurutuluyor. Kurutulmuş domatesler Avrupa, Kanada ve Amerika gibi ülkelerde genellikle pizza malzemesi ve meze olarak kullanılıyor.
Torbalı’da 30 bin ton domatesin kurutulup ilçedeki fabrikalarda işlendiğini söyleyen Torbalı Ticaret Odası (TTO) Başkanı Abdulvahap Olgun, ülke sanayisinde önemli bir yer tutan ilçenin, tarımsal üretim ve pazarlama açısından da önemli bir potansiyele sahip olduğunu belirtti. Olgun, “İlçemizde son yıllarda tarıma dayalı sanayi anlamında hareketli bir pazar oluştu. Torbalı Ovası’ndaki çiftçilerimiz yetiştirdiği domatesi kurutarak Avrupa ülkelerine ihraç etmeye başladı. Bölgemizin ikliminin domates kurutmaya gayet uygun olması, çiftçilerimiz için avantaj oluşturuyor. Ovamızda büyük bir itina ile kurutulan ürünlerimiz İzmir’deki büyük ihracat firmaları aracılığı ile Avrupa kıtasının yanı sıra Amerika ve Avustralya kıtasındaki ülkelere de ihraç ediliyor.” dedi.
Domates piyasası günden güne büyürken BT Food, Seven Food, VSM Gıda, Bapa Gıda, Oylum Gıda ve Özparıltılar gibi firmalar başta olmak üzere birçok fabrika, kurutmalık domates işlemesi yapıyor. Kamyonlarla seralara gelen domatesler, işçiler tarafından ikiye bölünüp güneşin altında kurumaya bırakılıyor. 5 gün boyunca kavurucu güneşin altında kalan domatesler, sık sık ilaçlanarak steril hale getiriliyor. İyice kuruyan domatesler, daha sonra toplanıp fabrikaya getiriliyor. Burada ayrıştırılan domatesler, paketlendikten sonra anlaşmalı firmalar aracılığıyla yurt dışı pazarında satışa sunuluyor. Kurutma ve paketleme dahil tüm işlemler 1 ay sürüyor.
PAZARLAMASI KOLAY
Yıllarca tüccarlarla fiyat ve pazarlama sorunu yaşayan üreticinin kurutmalık domatesi satması çok kolay. İhracatçı firmalar ile üreticiler arasında sözleşme yapılarak ekim gerçekleştiriliyor. Bu yüzden de pazar sorunu yaşanmıyor. Üreticiler, sözleşmede belirtilen miktardaki ürünlerini tarlalardan toplayıp işledikten sonra güneşte kurutuyor. Daha sonra bunlar anlaşmalı işletmelere götürülüp, hijyenik ortamda vakumlanıp, paketlenip Avrupa ve Amerika’ya ihraç ediliyor.
Torbalı’nın önde gelen kurutulmuş domates işletmelerinden olan BT Food, yılda 600 ton ürünü yurt dışına gönderiyor. Avrupa ülkeleri, Kanada ve Amerika’ya kurutulmuş domates ihraç eden firmada kurutma işlemi yaklaşık 1 ay sürüyor. 10 yıldır bu sektörde olduğunu, ilginin her yıl biraz daha arttığını söyleyen firma sahibi Bülent Tansuğ, “İhracat miktarımız her yıl artıyor. Avrupalı; kuru domatesi genelde salata, meze ve pizzalarda kullanıyor. Bizde fazla bilinmeyen ama diğer yurt dışında çok tutulan kurutulmuş domates iyi bir ihraç ürünü oldu. İlgiden memnunuz. Gelişmekte olan bir sektörün içerisindeyiz. İlerleyen yıllarda iç piyasada da kurutulmuş domatesin yaygınlaşacağını düşünüyorum.” dedi.
DOMATES, EKMEK KAPISI OLDU
Torbalı, tütün ve pamuğa alternatif olarak sunulan domates sayesinde tarıma dayalı ekonomisini güçlendirdi. 45 bin dekarlık bir alanda 200 bin ton domates yetiştiren Torbalılılar, ürünlerinin yüzde 40’ını salçalık, kurutmalık ve sofralık olarak değerlendiriyor. Tat, Tukaş, VSM, Oğuzcan Gıda gibi Türkiye’nin önde gelen salça fabrikaları ve firmaları, binlerce ton domates işlerken, ilçe dışından da çok sayıda firma ve tüccar Torbalılı çiftçilerden ürün alıyor. Yoğun iş gücüne ihtiyaç duyulduğu için Şanlıurfa, Diyarbakır, Gaziantep, Mardin, Muş, Van ve Suriyeli göçmenler bu işte çalışmak için yılın 3 ayı Torbalı’ya geliyor.
Türkiye’de çok fazla tüketilmeyen kurutulmuş domates, dünyanın birçok ülkesinde büyük ilgi görüyor. Torbalı’da her yıl yaklaşık 30 bin ton kurutulmuş domates, Avrupa’nın tamamına, Amerika, Kanada, Avusturya, Brezilya, Polonya ve İsviçre gibi ülkelere ihraç ediliyor.