ANKARA (A.A) -Bitkilerde zararlı organizmaların yayılmalarını önlemeye yönelik ”bitki pasaportu” uygulaması, 12 Nisan’da başlıyor. Bu tarihten itibaren, kayısı, şeftali, vişne, kiraz, erik, badem, armut ve elma meyvelerinin üretim ve çoğaltım materyalleri, ancak ”bitki pasaportu ile satılabilecek, sevkedilebilecek.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın hazırladığı ve 12 Ocak 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Bitki Pasaportu Sistemi ve Operatörlerin Kayıt Altına Alınması Hakkında Yönetmelik ile zararlı organizma taşıyıcısı olabilecek bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler ile bunları üreten, ithalatını ve ticaretini yapan ve depolayanların kayıt altına alınmasına ilişkin sistem kurulması öngörülmüştü. Kayıt sisteminin oluşturulması ile bu materyallerin hareketleri izlenerek, herhangi bir zararlı organizmaya rastlanması durumunda kaynağa kısa sürede ulaşılması ve gerekli tedbirlerin alınması hedefleniyor.
Yönetmelik ile başta ”şarka virüsü” olmak üzere kayısının hastalık ve zararlılardan korunması için, Malatya, Elazığ, Şanlıurfa illeri sınırları içerisindeki alanlar, taş çekirdekli bitkisel üretim materyalleri sevkiyatı ve hareketi açısından ”korunmuş bölgeler” ilan edilirken; taş çekirdekli meyveler (kayısı, şeftali, vişne, kiraz, erik, badem), Malus Mill. (elma), Pyrus L. (armut) fidanı üreticileri için yönetmelik hükümlerinin, yayın tarihinden itibaren 3 ay sonra (12 Nisan’da ) uygulanması hükmü getirildi. Artık, 12 Nisan’dan itibaren taş çekirdeklilere ilişkin bitkisel üretim materyallerinin sevkiyatı, ancak bitki pasaportu ile yapılabilecek.
Yetkililer, şimdiye kadar bölgede bitkisel üretim materyallerinin sevkiyatı konusunda karantina tedbiri uygulandığını, bu tedbirlerin pasaport sistemine entegre edildiğini belirtti.
AB’ye uyum amacıyla çıkarılan yönetmelik kapsamında kurulacak kayıt sistemine, AB de finansman desteği sağlıyor. ”Bitki Pasaportu Sistemi ve Operatörlerin Kayıt Altına Alınması AB Eşleştirme Projesi” için, AB 1 milyon 105 bin avro destek veriyor. Projenin yazılım altyapısı ise bir Türk firması olan Netcad-Ulusal CAD & GIS Çözümleri A.Ş tarafından gerçekleştirildi.
Yönetmeliğin kayısı, şeftali, vişne, kiraz, erik, badem, armut ve elma meyvelerinin üretim ve çoğaltım materyalleri ile ilgili hükümleri 12 Nisan’dan itibaren uygulanırken, diğer hükümleri, 1 Aralık 2011’den itibaren yürürlüğe girecek. Daha önce ruhsat alan bitki yetiştirme ruhsatına sahip fidan, fide, süs bitkisi ve çiçek soğanı üreticileri, yönetmeliğe, yürürlüğe girdiği 1 Aralık 2011 tarihinden itibaren üç ay içerisinde yani 1 Mart 2012 tarihine kadar uyum sağlayacak.
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü tarafından yürütülen proje kapsamında, ”operatör” olarak adlandırılan bitki üreticileri, ticaretini yapanlar ve ithalatçılar kayıt altına alınacak. Kayıt öncesinde üretim yerlerinde veya sahalarda bitki sağlığı kontrolleri gerçekleştirilecek. Üretim yerlerinde veya yakınlarında makroskobik kontroller yapılacak. Toprakta yaşayan karantinaya tabi zararlı organizmaların tespiti amacıyla talimatlara uygun olarak üretim yerinden toprak ve/veya üretim harcı örneği alınacak. Operatörün ofis şartları incelenecek ve sorumlu bir kişinin olup olmadığı kontrol edilecek. Herhangi bir eksikliğe rastlanılmaması ve analiz sonuçlarının temiz çıkması durumunda, kayıt işlemi gerçekleştirilerek operatöre bir kayıt numarası ve neticesinde de kayıt sertifikası düzenlenecek.
-3 BİNDEN FAZLA OPERATÖR KAYIT ALTINA ALINACAK
Ürünlerin, zararlıları ve hastalıkları içermediğini, belli standartları taşıdığını garanti eden bitki pasaportu, bakanlık veya bakanlıkça yetkilendirilenler tarafından düzenlenecek. Bitki pasaportu basma işlemi, operatörün belirli şartları sağlaması ve müdürlüklere başvurusu üzerine gerçekleştirilecek.
Yönetmelik kapsamında, bitki üreticileri, ticaretini yapanlar ve ithalatçılardan oluşan 3 binden fazla ”operatör” ve bitki hareketleri kayıt altına alınacak. Sistem, Çiftçi Kayıt Sistemi’ne entegre biçimde çalışacak. Tüm bu süreçler, yazılım programı sayesinde, internet üzerinden hızlı ve etkin bir şekilde yürütülecek.
AB’ye uyum kapsamında uygulamaya konan bitki pasaportu konusundaki eşleştirme projesinin AB tarafından proje ortakları, Almanya ve Litvanya tarım bakanlıkları.
Bitki pasaportunda, ”ülke kodu(TR), sorumlu resmi kurum, kayıt numarası, kişisel numara-hafta/seri numarası, botanik adı, ürün miktarı (bitkisel ürün), korunmuş bölge kodu (korunmuş bölgeye sevk ediliyorsa), yeniden düzenlenmiş pasaport: üreticinin numarası (Yenileme pasaport ise), orijin (ithal ise ithalat menşei ülke)” gibi bilgiler yer alacak.
Bitki Pasaportu Sistemi, bitkisel ürünlerin üretimini, ticaretini ve ithalatını yapanların kayıt altına alınmasına dayanan AB Ortak Pazarı için ön koşullardan birisi durumunda. Bitki pasaportu, ticareti yapılan bitkilerin karantina hastalık ve zararlıları içermediğini göstererek Türkiye’den AB üyesi ülkelere ihraç edilecek olan bitki ve bitkisel ürünlerin rekabet gücünü arttıracak.
Yönetmelik kapsamında bitki pasaportu ile hareket edecek bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler, yönetmelik eki olarak yayımlandı. Buna göre yönetmelik ekinde yer alan bitkilerin, canlı bitkileri ile bunların derin dondurulmamış meyve ve sebzeleri, yumrular, soğansılar, soğanlar ve rizomlar, kesme çiçekler, yapraklı dallar, budama artığı yapraklar, yapraklar, bitki doku kültürleri, canlı polen, göz, kalem ve çelik gibi canlılığını koruyan belirli parçaları ile dikim amaçlı olan botanik tohumları, yönetmelik kapsamında işlem görecek. Yönetmelikte belirlenen bitki sağlığı standartlarını ve özel şartların karşılandığını gösteren bitki ve bitkisel ürünler için bitki pasaportu düzenlenecek.
Türkiye’de yılda 400 milyon adet sertifikalı, fidan, asma ve çilek fidesi üretiliyor.