7.2.2-Boşaltma Kanalları ( Su Yolları )
Boşaltma kanalları; eğimli teras şebekesi tesis edilen yamaçlardaki teras kanallarından gelen fazla suları veya teraslama gibi herhangi bir su tutucu tesis çalışması yapılmayan arazilerde, yüzeysel akışa geçen suları toplayarak, zararsız bir şekilde doğal bir su kanalına veya güvenli bir alana ya da yapay su kanalına ulaştıran kanallardır.
7.2.3-Sınai Tesisler (Enine Yapılar)
Sınai tesisler; oyuntularda, taban oyulmasının önlenmesi ve böylece taban meylinin düşürülerek su hızının azaltılması için su akım doğrultusuna dik gelecek şekilde inşa edilen canlı ve cansız tesislerdir.
a. Kuru Duvar Eşikler : Harçsız olarak inşa edilen bu enine yapılar, fazla su taşımayan mecralarda, küçük oyuntularda inşa edilirler. Genel olarak su toplama havzası 100 ha. dan küçük olan derelerin ıslahında kullanılır. Kuru duvar eşik yapımında kullanılacak taşların mahallinde bulunması gerekir.
b) Miks Eşikler: Kuru duvar eşiklerin yeterli olamayacağı daha derin veya geniş oyuntuların (Qmax=15–20 m³/sn taşkın debisi bulunan dereler) tahkiminde kullanılır.
c) Biyolojik Yapılar: Kuru duvar eşik yapımında 50 m mesafeye kadar taş malzeme yoksa, bu çalışma ekonomik çalışma olmayabilir. Bu durumda dere yatağı tahkiminde biyolojik yapılar düşünülmelidir.
Örme Canlı Eşikler: Taban ve yanlarda oyulmaların devam ettiği derecikleri örme canlı materyallerle tahkim edebiliriz.
Çalı Demetli Canlı Eşikler:
d. Diğer Tesisler:
Küçük havzaların tahkiminde, ucuz temin edilebildiği takdirde delikli saç levhalar veya yerinde bol miktarda malzeme bulunuyorsa çalı demetli toprak sedde, kafes tel eşikler v.s. kullanılabilir.
Çalı Demetli Toprak Sedde:
Delikli Saç Levhalar: Sel derelerinin tahkiminde, delikli saç levhalar, teneke v.b. metal malzemeler de kullanılabilir. Uygun bir maliyetle, malzeme temin edilebildiği takdirde, en pratik oluşu nedeniyle tercih edilebilir.
Kafes Tel Eşikler: Kafes tel kullanılarak inşa edilirler.
7.3-Rüzgar Erozyonuna Karşı Alınacak Tedbirler
Ülkemizde, su erozyonu gibi rüzgar erozyonu da büyük zararlar meydana getirdiği bilinmektedir. Yapılan envanterlere göre, ülkemizde yaklaşık 450 000 hektar alan çeşitli şiddette rüzgar erozyonu etkisi altındadır. Bu alanın 40 000 hektarını rüzgar erozyonu sonucu oluşmuş kumullar oluşturmaktadır.
Rüzgar erozyonuna karşı alınacak en önemli tedbirler; koruyucu orman kuşakları, rüzgar perdeleri ve kumul tespit çalışmalarıdır.
Koruyucu orman kuşakları: Tarım arazilerini ve çiftlikleri korumak ve kumulları tespit etmek amacıyla 30-60m genişliğinde, 10-30 ağaç sırasından oluşan koruyucu orman kuşakları tesis edilir.
Rüzgar perdeleri: Tarım arazilerini rüzgardan korumak amacı ile genellikle 1-3 ağaç sırasından, bazen de 1-7 sıradan oluşan rüzgar şeritleri tesis edilir.
Kumul tespit çalışmaları: Rüzgar aracılığıyla hareket ederek bir yerden diğer bir yere taşınan kumulları stabil hale getirmek için önce tesis edilen suni perdeler aracılığıyla, hakim rüzgar istikametine dik olarak bir sırt şeklinde uzun kum yığını şeklinde ön eksibe oluşturulur.
Ön eksibe oluşturulduktan sonra, yüzeysel kum hareketlerini önlemek için kumul yüzeyini çalı ile kapatma veya örme, perde tesis etme, kazıklarla sahayı küçük kareler halinde bölme suretiyle kumulda ıslah çalışmaları yapılır. Daha sonra ise otlandırma , çalılandırma ve ağaçlandırma suretiyle sürekli stabilizasyon sağlanır.
7.4-Çığlara Karşı Alınacak Tedbirler
Çığların etkisini bertaraf etmek veya en aza indirgemek için çok farklı teknikler kullanılır. Uygulanan tekniklerden elde edilecek sonuçların uzun veya kısa vadeli olmasına, uygulandıkları yerlere, çığın türüne, çığın etkilediği alanın boyutuna, ve tekniklerin maliyetlerine göre çığ önleme yöntemleri “geçici veya kalıcı” olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Bu yöntemlerden Genel Müdürlüğümüz görev alanına girenler aşağıda kısaca açıklanmıştır.
Teraslama: Bu yöntem, genellikle yerleşim yeri dışındaki alan veya yapıları korumak için kullanılır. Teraslarda, basamağın üst kısmı sertleştirilerek ağaçlandırılır ve eğime dik yönde duvarlar ile desteklenirler ise daha tatmin edici sonuçlar alınabilir.
Yeniden Ağaçlandırma: Ağaç büyüme sınırına yakın kotlarda yeterli derinlikte ve uygunlukta toprak olan yamaçlarda yeniden ağaçlandırma yapılabilir. Özellikle kar çitleri veya ağları ile beraber kullanıldığında, ağaçların kar yüklerinden ve çığlardan zarar görmeleri önlendiğinden, çitler ekonomik ömrünü dolduruncaya kadar ağaçlarda yamaçta iyi bir koruma sağlayabilirler.
Tripodlar: Tripodlar (üçayaklar), ağaç kütükleri kullanılarak yapılan ve 3 ayrı kütüğün birbirleriyle birleştirilerek kullanıldıkları yapılardır. Eğim açısının 37o ‘den düşük olduğu yamaçlarda kullanılırlar. Şaşırtmacalı kazıklar ile beraber kombine olarak da kullanılabilirler. Ancak, şaşırtmacalı kazıklarda olduğu gibi kesin bir çığı önleme garantisi vermez ve yerleşim yerlerini korumak için kullanılması uygun değildir.
Kar Çitleri: Kar çitleri, halen dünyada uygulanan en güvenli ve en uzun ömürlü aktif çığ önleme yapılarıdır. Bu çitler, ağaç, beton, alüminyum ve çelikten imal edilirler. Daha pahalı olmasına karşın çelik olanları yaklaşık 100 yıllık ekonomik ömürleri ile en iyi sonucu vermektedir. Ağaçtan yapılanların ki ise 20-40 yıl arasında değişmektedir. Sistemin kurulmasını pahalı olmasına karşın yerleşim yerlerini korumada gönül rahatlığı ile kullanılmaları, bu dezavatanjlarını gözardı edebilmemizi sağlamaktadır. Çitlerin projelendirilmesi sırasında kullanılacak malzeme türü, konumları, uzunlukları ve boyutlarının iyi dizayn edilmemesi sonucunda hem istenen sonuç alınamaz hemde yapılar doğal riskler (korozyon, kar yükü, kaya düşmesi, vb.) neticesinde tahrip olabilir.
Kar Ağları: Kar ağları da kar çitleri ile aynı görevi görürler. Ağlar çelikten yapılır, kurma işlemleri daha kolaydır. Kurma maliyetleri kar çitlerinin maliyetlerine çok yakın olmasına rağmen , kar çitleri kadar yüksek kar yükü taşıyamazlar.
Kar (rüzgar) Perdeleri: Kar (rüzgar) perdeleri, rüzgarın kar taşıma, biriktirme işlevini ve kar biriktirme yerini kontrol eden yapılardır. Böylece karın tehlikeli noktalarda ve miktarda birikimi önlenebilmektedir. Bu yapılar ile saçak oluşması rahatlıkla bertaraf edilebilir. Diğer önlem yapıları ile aynı patika için beraber kullanıldığında daha iyi sonuçlar alınır.
Rüzgar Çatıları: Rüzgar çatıları, kar perdelerine benzer bir işlev görür. Ancak, bu yapı sırt üzerinde rüzgarın hızını arttırarak karın yamaç üzerinde biraz daha aşağıdaki kotlarda birikmesini sağlamak için kullanılırlar. Rüzgar çatıları ile de saçak oluşumu önlenir. Çok fazla işlevsel değildirler, ancak ucuzdurlar.
Rüzgar Panoları: Rüzgar panoları da kar birikimini kontrol etmek için kullanılırlar. Kar perdelerinden farkları yapının elemanları arasında boşluklar olmamasıdır.
Rüzgar Engelleri: Rüzgar engelleri, rüzgar panolarının rüzgar perdelerine benzeyen tipleridir. Elemanları arasında açıklıklar vardır. Karın sırtlar üzerindeki dağılımını panolara oranla daha iyi kontrol ederler.
7.5-Heyelanlara Karşı Alınacak Tedbirler
İdari önlemler: Heyelanlara karşı alınacak idari önlemlerin amacı; kitle hareketini durdurmak değil, ortaya çıkabilecek etkilerden insanları uzak tutmak veya dikkatli olunması için uyarmaktır.Olası heyelan alanları belirlenerek uyarı levhası yerleştirmek, heyelan altında kalabilecek yerlerin iskana kapatılması, şayet iskan alanı varsa tehlike alanı dışında iskan edilmesi gibi önlemler alınmalıdır.
Teknik önlemler: Heyelan nedenlerinin ortadan kaldırılmasına veya zarar vermeyecek şekilde durdurulmasına yönelik önlemlerdir.
Kaynak: bursacevreorman.gov.tr