Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü, fındıkta sonbahar-kış budamasının bitkinin dinlenmeye girdiği, büyük oranda yapraklar döküldüğü dönemde yapılması ve kış soğukları başlamadan önce tamamlanması gerektiği uyarısında bulundu.
Fındıkta budamada dikkat edilecek hususlar hakkında açıklama yapan Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Kadir Güven, “Fındık yetiştiriciliğinde budama diğer meyve türlerinde olduğu gibi dikimle başlayan ve ağacın ekonomik ömrünün sonuna kadar devam eden en önemli kültürel uygulamalardan biridir. Budamada yapılan hatalar ve eksik uygulamalar fındığın kalitesinin ve veriminin düşmesine neden olur. Fındık üreticilerinin, fındık sağlığı bakımından da önemli olan budama işlemini bilgi sahibi olarak tekniğine uygun bir şekilde yapmaları gerekmektedir. Fındık bahçelerinde yapılacak budama ya da üreticilerimizce daha çok bilindiği gibi bahçeleme işleminin birçok faydası vardır; düzgün ve kuvvetli taç oluşumunu sağlar. Bitkilerin uzun süre verim çağında kalmasını, daha kaliteli meyve vermesini ve verim artışını sağlar. Ocakların daha iyi ışık almasını ve tozlanma oranını artırır. Kök sürgünü temizliği yapılması ile su ve besin maddelerini sömürmeleri engellenir. Bakım, hasat, hastalık ve zararlılarla mücadele vb. teknik işler kolaylaşır. Ağaç kısa sürede verime yatar, verim dalgalanmaları azalır. Fındıkta budama esas olarak iki zamanda yapılmaktadır. Sonbahar-kış budaması; bitkinin dinlenmeye girdiği, büyük oranda yapraklar döküldüğü dönemde yapılmalı ve kış soğukları başlamadan önce tamamlanmalıdır. Ocak içerisinde kurumaya yüz tutmuş, kurumuş, sıklaşmış, gelişememiş dallar ve kök sürgünleri temizlenmelidir. İlkbahar budaması; sonbahar-kış budamasını tamamlayan bir budamadır ve mart ayından itibaren başlayan yaklaşık 3 aylık dönemde yapılması gerekir” dedi.
Fındıkta budamanın, şekil budaması, verim ya da ürün budaması ve gençleştirme budaması olarak uygulandığını belirten Güven, “Bahçe tesis edilmeden önce fındık fidanlarının sağlıklı ve pişkin olmasına dikkat edilmeli, zedelenmiş kökler sağlam doku üzerinden kesilmeli, uzun kökler kısaltılmalı, ayrıca 35-40 cm uzunluğunda bir göz üzerinden tırnak bırakılmadan gözün ters istikametinden budama makası ile kesilmelidir. Ocak ya da sıra dikim sistemine göre tesis edilen bahçelerde ilk beş yıl şekil budaması yapılır.
Fındık bahçelerinde verim çağı çeşide, bakım şartlarına ve ekolojiye göre değişmekle birlikte 20-25 yaşlarına kadar devam etmektedir. Bundan sonra ana dallar üzerindeki yan dallarda sıklaşma, sürgün faaliyetlerinde gerilemeler ve buna bağlı olarak verim azalır” diye konuştu.
“Verim(ürün) budamasında ağaca ilk 5 yılda verilmiş şekle bağlı kalınarak, kurumuş, kırılmış zayıf sürgünler ile ocak içlerine doğru büyümüş sürgünlerin çıkarılmalı, ocak dışına doğru çok uzamış sürgünler kısaltılmalı, ocak içlerini açmaya yönelik olarak yaşlanmış, hastalıklı ve üst üste gelişme gösteren dallar dip kısımlarından kesilerek çıkarılmalıdır” diyen Kadir Güven şu bilgileri verdi:
“Kesilen dalların yerine, aynı yönde gelişme gösteren kök sürgünlerinin birinin gelişmesine izin verilmelidir. Fındık ocaklarında her yıl bol miktarda dip sürgünleri büyümektedir. Fındık ocaklarında sürgünler henüz taze iken kesilerek çıkarılmalıdır. Her yıl düzenli olarak en az iki kez mayıs sonu-haziran başı ve sonbaharda sürgün temizliği yapılmalıdır. Gençleştirme budaması: Fındıkta diğer meyve türlerinden farklı olarak dal yaşı ve dikim yaşı vardır. Ocakların içinden kesilecek dalların yerine kesimden 5-6 yıl önce bunların yerini alacak sürgünler belirlenerek gelişmeleri sağlanır. Dikim yaşı da fındık yetiştiriciliğinde verimi önemli ölçüde etkiler. Fındığın ekonomik ömrü 55-60 yıldır. Daha yaşlı bahçelerde verimde önemli düşüşler görülmektedir. Ocaktaki ana bitkinin kökünün yaşlı olması nedeniyle çıkan sürgünlerin verim gücü düşük olmaktadır. Böyle yaşlanmış ve verimden düşmüş ocakların sökülerek bahçenin yeniden tesis edilmesi gerekir. Fındık üreticilerinin bahçelerinde dikkat etmeleri gereken hususlar: Fındık bahçelerinde ocaklar arası mesafe toprak verimliliği dikkate alınarak en az 4 m bırakılmalı ve ocaktaki dal sayısı 5-6 adeti geçmemelidir. Daha sık kurulmuş bahçelerde ocak çıkarılarak uygun gelişme ortamı oluşturulabilir. Yaşlı dalların yerine bırakılan ikame dallar ocağın dış kısmında gelişen kök sürgünlerinden seçilmeli, budama işlemi doğru zamanda yapılmalı, bahçe içerisinde ve kenarındaki ışığı engelleyen diğer meyve, kavak, söğüt vb. gibi ağaçlar kesilmelidir. Budama esnasında diğer dalların yaralanmamasına dikkat edilmeli, bahçede tozlayıcı çeşitler muhafaza edilmeli, budama atıkları bahçe dışına çıkarılmalı, ocaklarda kurumuş, kırılmış, yaşlanmış hastalık ve zararlılar ile bulaşık dallar bahçeden çıkarılarak imha edilmelidir. Ocaklardan çıkarılacak dallar budama testeresi ile toprak seviyesinden tırnak bırakılmadan düzgün biçimde kesilmelidir. Balta girebi gibi aletlerin kullanılmasından kaçınılmalıdır.”
Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürü Kadir Güven açıklamasını şöyle tamamladı: “Fındık üreticilerinin sık aralıklarla tesis edilmiş ve ocaktaki dal sayısının fazla bırakıldığı bahçelerden yüksek ve kaliteli ürün alınamayacağını dikkate almaları gerekir. Ayrıca gençleştirme maksadıyla tam verim çağındaki dalların çıkarılması verimin azalmasına neden olmaktadır. Fındık üreticilerinin bahçelerinde, yetiştiricilikle ilgili uygulamaları tekniğine uygun bir şekilde ve bilgi sahibi olarak yapmaları beklenen faydanın ve kazancın elde edilmesini sağlayacaktır.”