Fungal (Mantari) Hastalıklar

ÇÖKERTEN (FİDE BAYGINLIĞI)- Pyhium spp.
– Rhizoctonia solanı’

Belirtileri: Çökertilen hastalığı, çimlendirme yastığında ocaklar halinde ve sararma şeklinde başlar. Hastalığın sınırı gittikçe artarken, fideler de ayakta duramaz olur ve toprağa devrilmeye başlar. Bunu hızlı bir kuruma izler ve fidel ikte boşluklar oluşur. Baygın fideler elle tutulup çekilirse kopar veya kökleriyle çıkarsa kök boğazından çürümüş ve incelmiş olduğu görülür.

Biyolojisi: Hastalığı çoğu zaman toprak kökenli, seyrek olarak da tohumla geçen funguslar yaparlar. Etmen tohumda gizli ise hastalık çok erken başlar, bazen tohumun çimlenmesini dahi engelleyebilir. Bazen de fide henüz toprak yüzeyine çıkmadan veya çıktıktan hemen sonra ölüme sürükler. Hastalık etmeni toprak kökenli ve topraktan bulaşmış ise hastalık daha geç başlar. Kışı topraktaki organik maddeler üzerin de geçiren patogen, ilkbaharda fidelen enfekte eder. Fidelerin kök ve kök boğazından bünyelerine giren fungus miselleri dokularda hızla gelişerek kök boğazını çürütürler ve konukçuyu kısa zamanda bayıltır, çökertirler.

Genellikle sterilize edilmemiş harç kullanılan, sık ekilen, ışıklanma ve havalanma durumu iyi olmayan, aşırı sulanan ve kötü drenajlı çimlendirme yastıklarında çökerten hastalığına rastlanır. P atojenin hastalık yapabilmesi için en uygun toprak sıcaklığı 14-18°C dolayındadır.

Konukçuları: Tohumla üretilen tek yıllık iç mekan süs bitkilerinden çekerten hastalığına yakalanmayan tür hemen hemen yok gibidir.

Mücadelesi:
– Çabuk çimlenen iyi tohumlar kullanılmalı.
– Çimlendirme yastağına ekim sık yapılmamalı, fideler aşırı sulanmamalı, iyi havalarda sık sık
havalandırılmalı, ışıklanması iyi olmalı,
– Tına dayalı tohum kompostları fiziksel yöntemlerle (sıcak su, buhar gibi) veya toprak ilaçları ile dezenfekte edilmelidir. Bu amaçla m2’ye 40 g. ilaç olmak üzere Orthocide Soil Toz Treather, Brassicol veya m2’ye 10 I. ilaçlı su ) olmak üzere Formaldehit kullanılabilir.
– Çökerten görüldükten sonra fideler aşağıda adı, formülasyonu ve dozu belirtilen ilaçlardan biri ile ilaçlanmalıdır.
Etkili Madde veya Formülasyonu Dozu (10 I. suya)
ilacın Adı ve Yüzdesi Preparat
Çaptan 50 W.R 25 g.
Zineb 80 W.R 20 g.
Methyl Zineb 70 W.R 20 g.
Bakır Oxychloride 50 (Cupravit) W.R 30 g.

KÖK ÇÜRÜKLERİ

BEYAZ ÇÜRÜKLÜK (Sclerotinia scleratotiorum)

Belirtileri: Tüm sera kültürlerinde hastalık yapan bir etmendir. Bitkilerin kök, gövde ve dalların kabuğunda belirti oluşturan bir çürüklük, üzerinde fungus miselleri görülür. Sonra iç çürümesi, boşalma ve bu boşluklar içinde sclerotia denilen üreme, yayılma organı oluşur. Hastalığın ileri dönemlerinde bitkiler solar.

Biyolojisi: Hastalık bir yıldan diğerine sıcak hava koşullarında aktif misiller halinde, soğuk hava koşullarında ise sclerotia halinde geçer. Bulaşma başta sclerotia’nın taşınması olmak üzere çeşitli yollarla oluşur. Konukçuya temas eden miseller bitki bünyesine girerek dokuları öldürür. Soğuk ve ıslak saksı toprağı, durucu yüksek hava nemi hastalığı teşvik eder.

Konukçuları: Calceolaria, Kalanchoe, Pelargonium, Primula, Senecio, Sinningia.

Mücadelesi:
– İlk önlem olarak Sclerotia’lar görülmeden hastalıklı bitkiler sökülüp uzaklaştırılmalı ve yok edilmelidir.
– Ortamın drenajı iyi olmalı, özellikle yağmurlama sulama yapılmamalıdır.
– Seralarda sıcaklık ve nem denetim altında tutulmalı, seralar iyi havalandırılmalıdır.
– Kimyasal preparatlarla toprak ilaçlaması çözüm değildir. Ancak buharlı toprak sterilizasyonu etkindir.

PYTHİUM VE PHYTOPHTHORA ÇÜRÜKLÜKLERİ
– Pythium spp. – Phytophthora spp.

Belirtileri: İç mekan süs bitkilerinin tümü bir hastalık etmenlerine karşı duyarlıdır, bu paogenler bitilerin kök ve kökboğazında çürüklüklere neden olur. Hastalığın belirtileri yapraklarda kloroz ve özellikle sıcak havalarda solgunluk şeklinde ortaya çıkar. Enfekte olmuş bitkilerin kökboğazı ve kökleri kontrol edilecek olursa siyah ve ıslak olduğu, kabuk kısmının odundan sıyrıldığı veya soğanımsı gövdelerin çürüdüğü görülür. Belirtilerin görülmesi bitkilerin büyüme ve gelişmeleriyle yakından ilişkilidir. Genç bitkilerde zararlanma daha çabuk olur.

Biyolojisi: Patogenler, diğer çürüklük etmenleri gibi toprak kökenlidir. Bitkilerin kök ve kökboğazındaki doğal açıklıklardan veya yaralardan bitki bünyesine giren fungus miselleri dokularda hızla gelişerekç ürüklüğe neden olurlar. Saksı toprağının sürekli olarak ıslak tutulduğu ve toprak çıcaklığının 10-20°C olduğu koşullar potogenlerin bulaşma olağını artırır, optimum sıcaklıklar patogene bağlı olarak değişir.

Konukçuları: Aglaonema, Aloe, Begonia, Calceolaria, Camellia, Campanula, Chlorophytum, Coleus, Cordyline, Crassula, Cyclamen, Dieffenbachia, Dracaena, Fatshedera, Fittonia, Fuchsia, Hedera, Kalanchoe, Peperomia, Phidolendron, Poinsettia, Primula, Rhaphidophora, Rhododendron, Saintpaulia, Senecio, Sinningia,

Mücadelesi:
– Anaç olarak sağlıklı bitkiler kullanılmalıdır.
– Saksı toprakları, saksılar, üretim yastık ve kasaları sterilize edilmelidir.

SİYAH KÖK ÇÜRÜKLÜĞÜ (Thielaviopsis basicola)

Belirtileri: Bu patogen tarafından bitki köklerinde oluşturulan zararlanmalar, Pyhtium ve Phytophthora kök çürüklüğünde görülen genel karakterler içerisinde kendini gösterir. Bu hastalıktan etkilenen bitkilerde genel bir gerileme, yaşlı yapraklardan başlayan kloroz ve çoğu kez solgunluk belirtileri görülür. Bu hastalıktan etkilenen bitkilerin köklerinde çürüme görülür, korteks (kabuk tabakası) genellikle açık kahverengi, bazı hallerde siyah renk alır. Bazen kök boğazı da benzer biçimde etkilenir. Bitkinin zayıflayan kök sistemi su gereksinimi karşılamaktan uzaktır. Bu nedenle sıcak günlerde konukçu bitkilerin yaprakları çabucak solar.

Biyolojisi: Hastalık etmeni olan fungus toprakta uzun süre yaşama yeteneğinde olan çok sayıda klamidosporlar oluşturur. Bu sporlar ve eşeysiz konidiaların çimlenmesiyle oluşan hifler epidermal hücrelerden girerek enfeksiyon yaparlar. Fungus bitki köklerine yaralardan, kök çatlaklarından, nematode lezyonlarından veya oğrudan girer. Islak saksı toprağı ve 15-20°C sıcaklık hastalığın yayılmasını teşvik eder.
Konukçuları: Begonia, Cylamen, Ficus, Fuchsia, Kalanchoe, Pelargonium, Poinsettia, Primula, Senecio, Sinningia.

Mücadelesi:
– Saksı toprağının patogen ile bulaşık olmamasına dikkat edilmeli veya toprak sterilize edilmelidir.
– Saksı toprağının çok nemli (ıslak) bırakılmamasına özen gösterilmelidir.

SOLGUNLUK HASTALIKLARI
– Fusarium spp. – Verticillium dahliae – Verticillium albo-atrum

Belirtileri: Hastalık etmenlerinin oluşturdukları belirtiler aşağı yukarı birbirine benzer. Hepsi bitkide trachaeomyoose yapar, yani ksilem (odun) borularını tıkamak veya işlevlerini bozmak suretiyle sürekli solgunıjğa neden olurlar. Bitkinin aşağıdan yukarıya doğru olan su iletimi, sonuçta da su dengesi bozulur.

Solgunluk yaşlı yapraklarda başlar, yukarıyadoğru (genç yapraklara ve sürgünlere) ilerler. Enfekte olmuş bitkilerin alt yaprakları klorozlu (sararmış), genç yaprakları ile donuk yeşil bir görünüm alır. Hastalık belirtileri çiçeklenme döneminde çok daha şiddetlidir.

Hastalıklı bir bitkinin gövdesinin enine doğru bıçakla kesilmesi halinde odun borularında koyu kahverengi renklenmeyi görmek olanaklıdır. Bu bitkilerde sürekli olarak zayıflık, bazen de bodurlaşma gözlenir.

Biyolojisi: Hastalık etmenleri olağan olarak yaşamlarını toprakta sürdürür. Bunlar konukçu bitki artıklarında olduğu gibi, topraktaki diğer ogranik maddeler üzerinde de misel veya klamidospor halinde kışı geçirebilir. Kimi Furasium türleri tohumla da taşınabilmektedir. Topraktan kök veya kökboğazı yoluyla bünyeye girerler. Bu işi bazı toprak zararlıları (Nematod’lar gibi) aracılığı ile de yaparlar. Bitki köklerine giren fungus iletken doku demetlerine bulaşır. Konidi ve miseller odun boruları boyuncu bitkinin tepe noktalarına ve uç tomurcuğuna değin ulaşırlar. Bunlar odun borularını öylesine doldururki, önce de belirtildiği şekilde su iletimini engeller.

Konukçuları: Fusarium solgunluğu, özellikle Cactaceae (Kaktüsler), Cyclamen ve Orchidaceae (Orkideler)’de görülür.

Verticillium solugunluğuna ise Begoni.a Calceolaria Campanula, Fuchsia, Pelargonium, Senecio gibi bitkilerde rastlanır.

Mücadelesi:
– Konukçu bitkilerin çoğaltılmasında enfekte olmuş bitkilerden çelik alınmamalıdır.
– Toprak pH’sının yüksekliği ve yapısının bozukluğu özellikle Verticillium solgunluğunu teşvik etmektedir.
– Genel olarak Fusarium türleri yüksek, Verticillium türleri ise daha düşük sıcaklıklarda yayılmaktadır.

KÜLLEMELER
– Oidium spp.
– Erysiphe spp.

Belirtileri: Hastalık bitkinin yaprak, yaprak sapı, çiçek, çiçek sapı ve gövdesinde görülür. Genellikle yaprakların üst yüzü, bazen de hem üst hem alt yüzü pudra veya un serpilmiş gibi bir toz ile kaplanır. Bu tozun rengi genellikle kurşuni- Kahverengiden beyaza dek değişir. Yapraklar parlaklığını ve yumuşaklığını yitirir, donuklaşır ve sertleşir. Renkleri kirli koyu yeşil, uçları kıvraktır, ileri dönemde kahverengileşir ve kururlar. Hasta bitkilerde büyüme ve çiçeklenme olmaz, yaprak dökülmesi meydana gelir.

Biyolojisi: Külleme fungusları yaz sonunda yapraklar üzerinde oluşturduğu cleistothecium’larıyla kışa girer ve kışı bu formda geçiren fungus ertesi yıl İlkbaharda oluşturduğu ascospor’larıyla bitkilere yeniden bulaşır. Yaz içerisinde yayılma conidium’larıyla olur. Hastalığın yayılması orantılı nem ve sıcaklığa bağlı olarak değişir. Yayılma için en elverişli koşullar 15-20 °C sıcaklık ve yüksek orantılı nemdir. Sıcak ve kurak koşullarda bitkiye olan etkisi daha çabuklasın

Konukçuları: Begonia, Campanula, Gardenia, Hedera, Kalanchoe, Rhododendron, Saintpaulia, Saxifraga, Senecio, Siningia.

Mücadelesi:
– Sağlıklı bitkilerden çelik alınmalıdır.
– Uzun süre devam eden durgun, sıcak ve nemli hava koşullarına engel olunmalıdır.
– Bitkilere gereğinden çok su verilmemeli, ve özellikle üstten sulama yapılmamalıdır.
– Bitkilerin hasta olan kısımları budarınp ayıklanmalı ve yok edilmelidir.
– ilaçlı mücadeleye yapraklar üzerinde ilk lekeler görülür görülmeş başlanmalıdır.

Kullanılacak ilaçlar ve dozları:
Etkili Madde veya Formülasyon Dozu (10 litre suya)
ilacın Adı ve Yüzdesi Şekli Preparat
Dinocap LC 37 (Karathane) EC 3-4 cc
Kükürt 80 WP 30-35 g
Benomyl 50 (Benlate) WP 6-10 g
Fenarimol 12 (Rubigan) EC 1-1,2cc
Ethirimol 25 (BAndu) EC 5 cc
Thiophanate-methyl 70 (Enovit Süper) WP 10g
Carbendazim (Bavistin, Derosal) WP 5-7.5 g

PAS HASTALIKLARI

SARDUNYA PASI (Puccinia pelargonii-zonalis)

Belirtileri: Hastalığın ilk belirtisi yaprağın üstyüzünde renk açılmasıyla başlayan lekelerdir. Daha sonra bunların ortasında kahverengi nekrotik lekeler belirir. Yaprağın alt yüzünde ise, ortada açık sarı renkte merkezi olan kahverengi pas püstülleri (lekeleri) dizisi oluşur. Daha sonra bu spor püstülleri gelişmesini sürdürerek bir merkezli halkalar şeklinde yayılırlar. Yapırakların bu şekilde zararlanması ve giderek kuruyup dökülmesi özümleme alanını geniş ölçüde azalttığı için bitkide güçlü bir gelişme geriliği sorunu ortaya çıkar.

Biyolojisi: Fungus İlkbahardan sonra yaz sporlarını oluşturarak çoğalmaya başlar. Sıcaklık ve nem koşullarının uygun olması halinde hava hareketleri ve yağmurlama sulama ile bitkiden bitkiye, yapraktan yaprağa yayılmasını sürdürerek salgın yapabilir. Kuluçka dönemi 3 hafta olup, bu durum enfeksiyonun önlenmesi açısından son derece önemlidir.

Konukçuları: Hastalık Pelargonium (Sardunya) türleri üzerinde görülür. Mücadelesi:
– Sağlam ve hastalıksız anaçlardan çelik alınmalıdır.
– Fazla nem ve yağmurlama sulama hastalığı yayar. Bu nedenle, nem denetim altında tutulmalı; dipten, yapraklara değmeyecek şekilde sulama yapılmalıdır.
– Fazla azotlu gübre kullanımından kaçınılmalıdır.
– Aşağıda belirtilen ilaçlardan biriyle ilaçlama yapılmalıdır.
Etkili Madde veya Farmülasyonu Dozu (10 I. suya)
ilacın Adı ve Yüzdesi Preparat
Çaptan 50 W.P. 25 g.
Maneb 80 W.R 20 g.
Mancozeb 80 W.P. 20 g.
Zineb 80 W.R 20 g.
Dichlofluanid 50 (Euparen) W.P. 20 g.

KURŞUNİ KÜF (Botrytis cinerea)

Belirtileri: Hastalık etmeni bitkilerin yaprak, gövde ve çiçeklerinde etkili olur. Fazla nemli koşullarda yapraklarda ve gövdede gri-kahverengi karakteristik lekeler üzerinde gri küf tabakası oluşur. Bulaşma çiçeklerde küçük ve koyu (çoğunlukla mor) renkli lekeler halindedir. Zararlanma gittikçe yayılır ve çiçeğin tümü ölür.

Biyolojisi: Hastalık etmeni fungus saprofit özellikte olup, herhangi bir organik materyal üzerinde kalabilir. Burudan çok sayıda spor verir ve sporlar havaya karışır. Siyah sclerotium’lar bazen kötü koşullarda bitki dokusunda da görülebilir. Hastalık etmeni bir yara parazitidir; yani sağlam bitkiye bulaşabilmesi için bitkide yara açılmış olması gerekir. Uzun süre devam eden % 85’in üzerindeki orantılı nem ve özellikle 15-25°C arasındaki sıcaklıklar hastalığın yayılması için uygun koşullardır.

Konukçuları: Begonia, Chlorophytum, Codiaeum, Coleus, Cyclamen, Ficus, Fuchsia, Hibiscus, Nephrolepis, Pachymstachys, Pelargonium, Pilea, Poinsettia, Saintpaulia, Senecio, Sinningia, Tradescantia.

Mücadelesi:
– Yayılma koşullarını hazırlayan orantılı nem ve sıcaklığın denetim altına alınması gerekir.
– Hastalık etmeni yara paraziti olduğu için bitkiyi yaralayan her türlü faktörün önüne geçmek gerekir.
– Aşağıdaki ilaçlardan biriyle ilaçlama yapılmalıdır.
Etkili Madde veya Farmülasyonu Dozu (10 I. suya)
ilacın Adı ve Yüzdesi Preparat
Çaptan 50 W.R 15g.
Dichlofluanid 50 (Euparen 50) W.R 20 g.
Vinclozolin 50 (Ronialan 50) W.P 7,5 g.

YAPRAK LEKE HASTALIKLARI
ALTERNARİA YAPRAK LEKESİ (Alternaria spp.)

Belirtileri: Patogen konukçuda yaprak lekesi oluşturur. Genellikle yaşlı yapraklan hastalarıdır. Başlangıçta yaprağın alt yüzünde renk açılması şeklinde ortaya çıkan leke, sonradan biraz daha genişler ve rengi kahverengiye dönüşür. Daha sonra lekeler birleşip yaprağın büyük bir kısmını kaplarlar. Lekelerin üzeri duman rengi fungal örtü ile kaplıdır.

Biyolojisi: Hastalık etmeni saprofit özellikle toprak elemanlarından birisidir. Toprakta hastalıklı bitki artıkları ve diğer organik maddeleri üzerinde misel halinde yaşar. Fungusun sporları hava hareketleri ve özellikle yağmurlama sulama ile yayılır.

Konukçuları: Coleus, Ficus, Hibiscus, Pelargonium, Schefflera, Senecio, Zantedeschia.

Mücadelesi:
– Hastalıklı bitki artıkları toplanıp yok edilmelidir.
– Sıcak hava, fazla nem ve aşırı sulama hastalığı yaygınlaştırır. Bu nedenle iyi havalarda sık sık havalandırma yapılmalı ve aşırı sulamalardan kaçınılmalıdır.
Kullanılacak İlaçlar ve Dozları:
Etkili Madde veya Formülasyon Dozu (10 litre suya)
İlacın Adı ve Yüzdesi Şekli Preparat
Çaptan 50 W.R 25 g
Maneb 80 W.P. 15-20g
Zineb 80 W.P. 15-20 g
Methyl-Zinep 70 W.R 20 g
Benomyl 50 (Benlate) W.P. 6-10 g
Bakır – Oxychloride 50 (Cupravit) W.P. 30 g

KAUÇUK BİTKİSİ ANTRAKNOZU (Gloesporium elasticae)

Belirtileri: Bu antraknoz yaprak uçlarının önce sarımtırak sonra esmer ve en sonra da koyu kahverengi bir renk aldığı uç yanıklığı şeklinde belirir. Yanıklık çevresel başlamasına karşın zamanla yaprağın ortasına doğru da yayılır. Bu hastalığı, uygun olmayan yetiştirme koşullarının neden olduğu kavrulma ve uç yanıklığına karıştırmamalıdır.Kurak yörelerde, kaloriferli ve havalandırması yetersiz yerlerde yetiştirilen kauçuk bitkisinde, kuru sıcaklığın neden olduğu kavrulma ve yaprak dökümü de Antraknoz ile karıştırılabilir.

Yaprak üstündeki lekelerin rengi gül kırmızısıdır. Toplu veya damarlar boyunca az veya çok dağılmış püstüllerden oluşan lekelerde eşeysiz sporlar doludur ve yıkanma ile koyalca dağılabilirler.

Araştırma sonuçlarına göre böceklerin neden olduğu hafif yaralar,yaprakların kırılması ve su damlalarının üzerlerinde uzun süre kalması hastalığı teşvik etmektedir. Bulaşma yalnız yaralanmış veya zedelenmiş yerlerden olmaktadır.

Konukçuları: Hastalık etmeni Ficus elastica üstünde görülmüştür. Ficus lyrata (F pandurata) bu hastalığa oldukça duyarlıdır.

Mücadelesi:
– Sporların yayılmasını önlemek için hastalıklı yapraklar toplanıp yok edilmelidir.
– Bitkinin yapraklarının yıkanması (yapraklara su püskürtülmesi) suyun yapraklar üzerinde uzun süre kalmasını önleyecek şekilde yapılmalıdır.
– Bakirli preparatlar veya kükürt ile yapılan ilaçlamalar hastalığın denetimine yardımcı olmaktadır.