COVID-19 yeni keşfedilen koronavirüsün sebep olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. COVID-19 ve gıda arasındaki ilişkiye dair pek çok yanlış bilgi dolaşmaktadır. Burada bazı çok sorulan sorulara ve endişe kaynaklarına değineceğiz.
COVID-19’a karşı bağışıklık sistemimizi ‘güçlendiren’ gıdalar var mı?
Herhangi bir besinin ya da beslenme düzeninin bağışıklık sistemimizi güçlendirip COVID-19’u önlediğine veya tedavi ettiğine dair şu anda yeterli kanıt yoktur.
Bağışıklık sistemimizde önemli rol oynayan çeşitli besin ögeleri (bakır, folat, demir, selenyum, çinko ve A, B6, B12, C ve D vitaminleri) vardır. Bu süreçte bağışıklığı desteklemek için meyve ve sebze yönünden zengin, yeterli ve dengeli bir beslenme sağlanmalıdır. Sağlıklı beslenmeye ek olarak, bol su içmek, fiziksel aktivite yapmak, stresi azaltmak ve yeterli uyku da bağışıklığı destekler.
Kişisel hijyene ve gıda hijyenine dikkat etmek, sosyal mesafeyi korumak ve enfekte olmuş kişileri izole etmek bulaşmayı önlemenin bilinen en iyi yoludur. COVID-19’a karşı kendinizi nasıl koruyacağınıza dair daha fazla bilgi için ‘Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) sayfasını ziyaret ediniz.
COVID-19’a karşı bağışıklık sistemimizi ‘güçlendiren’ besin takviyeleri var mı?
Şu anda herhangi bir besin takviyesinin COVID-19’u engellediğine veya tedavi ettiğine dair kanıt yoktur. Sağlıklı ve dengeli beslenme, bağışıklık sistemimizin en iyi şekilde işlev görmesi için gerekli olan tüm besinleri sağlar.
COVID-19’u engellemek veya tedavi etmek için gıda takviyelerinin kullanımı hakkında internette pek çok yanlış bilgi bulunmaktadır. Birçok vitamin ve mineral açısından gerekli besinleri almak, sağlığımızı ve bağışıklığımızın normal işlevini korumak açısından önemlidir. Öte yandan, herhangi bir besin takviyesinin bağışıklık sistemimizi ‘güçlendirdiğine’ ve viral enfeksiyonları engellediğine veya tedavi ettiğine dair herhangi bir AB onaylı sağlık beyanı yoktur. Bunun aksini iddia eden kişilerden ve kuruluşlardan gelen bilgileri dikkate almamanız önerilmektedir.
Gıda tüketimiyle COVID-19 bulaşabilir mi?
Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu (European Food Safety Authority, EFSA) COVID-19’un gıda tüketerek geçtiğine dair bir kanıt olmadığını beyan etmiştir.
Virüsün kontamine olan gıdalardan bulaşması olası olmasa da gıda kökenli hastalık riskini en aza indirmek için gıda güvenliği uygulamaları her zaman önerilir. Gıdaları hazırlarken aşağıdakilere dikkat ediniz:
- Yemekleri hazırlamadan veya yemeden önce ve sonra ellerinizi 20 saniye yıkayın.
- Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu bir peçete veya kolunuzla kapatın ve sonrasında ellerinizi yıkamayı unutmayın.
- Yemeden önce meyve ve sebzeleri iyice yıkayın.
- Kullanmadan önce ve sonra yüzeyleri dezenfekte edin.
- Zararlı mikropların çiğ gıdalardan yemeye hazır gıdalara geçmesini engellemek için çiğ ve pişmiş gıdaları birbirinden ayrı yerlerde tutun.
- Çapraz kontaminasyonu engellemek için çiğ ve pişmiş gıdalar için farklı mutfak gereçleri/doğrama tahtaları kullanın.
- Gıdaları yeterli ısı derecesinde pişirdiğinizden ve ısıttığınızdan emin olun (2 dakika boyunca ≥72°C)
Gıda paketlerine dokunduğunuzda COVID-19 bulaşır mı?
COVID-19 virüsünün insandan insana yayılmasının ana yollarından biri, enfekte olan bir kişinin hapşırması veya öksürmesi yoluyla çıkan damlacıklara temastır. Virüs, karton gıda paketlerinde bir gün ve plastikte birkaç gün durabildiği için, kontamine olan bir yüzey veya objeye dokunarak ve daha sonra ağız, burun ya da gözlere dokunarak bu şekilde enfekte olma riski vardır. Bu duruma, gıda paketleri de dahildir. Öte yandan, kontamine olan gıda paketlerinden COVID-19 bulaşma riski çok düşüktür ve bu şekilde bir bulaşma bildirilmemiştir.
Marketlerde en büyük kontaminasyon riski, diğer insanlarla temas ve pek çok market sterilize önlemleri alıyor olsa da besinlerin tartıldığı tartı, market arabasının tutulan yerleri veya asansör düğmeleri gibi ‘sürekli dokunulan’ yüzeylerdir. Bu yüzden hem marketten eve geldiğimizde hem de yeni satın alınan gıda paketlerine dokunduğumuzda ellerimizi yıkamamız gerekir. Bu hijyen önlemleri alındığında, gıda paketlerini dezenfekte etmeye gerek yoktur.
Genel olarak, COVID19 virüsünün bulaşma riskini azaltmak için gıda satın alırken ve yerleştirirken aşağıdaki önlemler dikkate alınmalıdır.
- Market alışverişi sonrası, aldığınız ürünlerin paketlerini açtıktan sonra, aldığınız ürünlerin paketlerini toplanmasından önce ve sonra, aynı zamanda paketleri açtıktan sonra besin ile temas etmeden önce ellerinizi su ve sabunla 20 saniye yıkayın.
- Alışveriş yaparken diğer insanlar ile aranızdaki güvenli mesafeyi koruyun (tavsiye edilen minimum mesafe 1 ile 2 metre arasında değişmektedir).
- Hastaysanız alışverişe gitmeyin ve mümkünse market alışverişinizi internet üzerinden sipariş yoluyla yapın veya aile bireylerinizden ya da arkadaşlarınızdan isteyin.
- Satın almayacaksanız, gıdalara dokunmaktan kaçının.
- Yemeklerinizi planlayarak süpermarkete gidiş sayınızı sınırlandırın, yoğunluk olmayan zamanlarda alışveriş yapmaya özen gösterin, mümkün olduğunca kendi kendine ödeme yöntemini kullanın ve otomatik ödeme makineleriyle ödemenizi yapın.
- Öksürürken veya hapşırırken ağzınızı ve burnunuzu bir peçeteyle veya kolunuzla kapatın ve sonrasında ellerinizi yıkamayı unutmayın.
- Ellerinizi yıkamadan önce yüzünüze, burnunuza ve ağzınıza dokunmaktan kaçının.
COVID-19 musluk suyundan bulaşır mı?
COVID-19 virüsü, içme suyunda tespit edilmemiştir. Virüs su içerisinde kısa bir süre aktif kalabiliyor olsa da hem musluk suyu hem de şişe suyuna uygulanan filtreleme ve dezenfeksiyon gibi çeşitli arıtma işlemleri sayesinde COVID-19 virüsü etkisiz hale gelir.
Daha fazla bilgi için bakınız Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) – COVID-19 için Su, Sıhhi Temizlik, Hijyen ve Atık Yönetimi
COVID-19 varken emzirmeye devam edilebilir mi?
Evet. Dünya Sağlık Örgütü, COVID-19 ile enfekte olan emziren bireylerin emzirmeye devam etmesinin önerildiğini ancak, aşağıdaki önlemleri almaları gerektiğini belirtmektedir.
- Solunum hijyenine dikkat edin ve emzirirken maske takın.
- Bebeğe dokunmadan önce ve sonra ellerinizi yıkayın.
- Yüzeyleri rutin olarak temizleyin ve dezenfekte edin.
- Eğer manüel veya elektrikli göğüs pompası ile emziriyorsanız, aşağıdaki adımları uyguladığınızdan emin olun:
- Pompaya veya şişenin herhangi bir yerine dokunmadan önce ellerinizi yıkayın.
- Her kullanımdan sonra pompanın düzgün şekilde temizlenmesi/sterilize edilmesi için gerekli işlemleri uygulayın.