Bitkiler topraktan aldığı besinlerle gelişir, büyür, hasat olgunluğuna erişir.Ancak toprak sahip olduğu besin maddelerinin belirgin bir kısmını dakaybeder. Bitkinin topraktan aldığı besin maddelerinin tekrar toprağa verilmesi gübreleme ile sağlanmaktadır.
Gübre dağıtma makineleri
A-Organik gübre dağıtma makineleri
B-Suni (Mineral) gübre dağıtma makineleri
1. Çiftlik gübresi dağıtma mak.
2. Yeşil gübre dağıtma mak.
3. Şerbet dağıtma makineleri
Santrifüjlü suni gübre dağıtma makineleri
Budersimizde, gübrelemede kullandığımız, yurdumuzda imal edilen,santrifüjlü suni gübre dağıtma makinelerini tanıtacağız, bunların ayar ve bakımlarını öğreteceğiz
Santrifüj gübre dağıtma makinası
Parçaları
1- Depo: Huni şeklinde olup, atılacak gübreyi taşır:
2- Karıştırıcı: Deponun alt kısmında topaklaşma veya köprü oluşturarak, akmayan gübreye akıcılık sağlar.
3- Fırlatıcı (Dağıtıcı) Kanatlar: Dağıtıcı disk üzerine yerleştirilmiş kanatlar olup, gübreyi uzağa veya yakına fırlatma görevi yapar.Fırlatma uzaklığı kanatların disk üzerindeki konumlarının değiştirilmesi ile ayarlanır.
4- Gübre Dağıtıcı Diskler: Dişli kutusundan sağladığı dönme hareketi ile gübreyi tarlaya saçar
5- Dişli (Şanzıman) Kutusu: Traktör kuyruk milinden gelen hareketi diske iletir.
6- Sürgülü Gübre Çıkış Deliği: Atılacak gübre miktarını ayarlamaya yarar.
Makinenin traktöre bağlanması: Önce traktördeki ayarsız alt bağlantı kolunu, sonra ayarlı kolu ve en son olarak üst bağlantı kolunu (orta kol) bağlayın. Aleti sökerken tam aksi sıra ile önce orta kol bağlantısını çıkarın.
Makinenin tarlaya götürülmesi: Traktörü bir dakika kadar çalıştırın. Aleti ana hidrolik kolu ile kaldırın.Yoldaki sarsıntılardan hidrolik sistemin zarar görmemesi için emniyet kilidini takın. Gergi zincirlerini gererek, yolda oynama ve salıntıyapmasına engel olun. Aleti tarlaya boş olarak götürün, gübreyi tarlada koyun.
Tarlada gübrelemeye başlamadan önce; traktör hidrolik kumanda kolunu pozisyon kontrol konumuna getirerek yükseklik ayarı yapın.
Pozisyon kontrol konumunda, hidrolik kolu hafifçe oynattığınızda; alet yukarı kalkar, bir seviyede durur, kola tekrar hareket verirseniz,biraz daha kalkar tekrar durur, yani,çeki kontrolde olduğu gibi en üst noktaya kadar çıkmaz.
Disklerin yerden yükseklik ayarı: Disklerin yerden yüksekliği arttıkça, fırlatma genişliği artar, yani gübre daha geniş bir alana fırlatılır.
Fırlatma genişliği az Fırlatma genişliği fazla
Disklerin yerden yükseklik ayarı
O halde disklerin yerden yüksekliği ne kadar olmalıdır? Atılan gübreninözelliğine göre 55-85 santimetre kadar olmalıdır. Ancak en doğrusualetin bakım kullanma kılavuzu veya alet üzerine yapıştırılmış biretiket varsa, bunların talimatlarına uyulmasıdır. Eğer böyle birtalimat yoksa, size şu tavsiyede bulabiliriz.
Resim 46 : Toz gübrede kullanılan rüzgar perdesi
Tozgübre kullanılıyorsa, gübrenin uçuşup başka yerlere gitmesini önlemekiçin, disk yüksekliğini yerden 55 santimetre de tutunuz, dağılmayıönlemek için rüzgar perdesi kullanınız gerekirse disk meyilini aşağıyadoğru ayarlayınız.
Resim 47 : Kristal, granüle gübrede ayar
Kristal ve granüle gübrelerde ise, disk yüksekliğini, yerden 75santimetre yukarıda olacak şekilde hidrolik kumanda kolu ile ayarlamakgerekecektir.
Dekara Atılacak Gübre Miktarı’nıayarlayabilmekiçin, 540 devir/dakika kuyruk mili dönüşünde, hangi traktör ilerlemehızında, gübre çıkış deliğinin hangi açıklıkta olacağının bilinmesilazımdır.
Bunun için; bugün her gübre atma makinesi üzerine yapıştırılarak verilen ayar tablolarından faydalanılır.
Sonraki sayfada örnek olarak verilen ayar tablosunda: Dağıtılacak gübreçeşidine göre traktör kuyruk milinin 540 devir/dakikasında, traktörilerleme hızı ve gübre çıkış deliği açıklık değerleri verilmiştir.
Kullanılacak vites kademesinin bulunması
*Daha önce bulunan 10 km/saatlik ilerleme hızını traktör kuyruk mili 540devir/dakikada (motor 1970 devir/dakikada) dönerken traktörün kaçıncıvites kademesinde yapabileceği; ya traktörmetreden ya da bu örnekteolduğu gibi traktörmetre üzerinde okunamıyorsa aşağıda açıklananhesaplama yöntemiyle bulunur.
* Bulduğunuz vites kademesinde çalışmaya başlayın.
Makine içine bir miktar gübre konularak kontrol edilir. Fazla atılmışise gidiş hızı artırılır veya sürgü kapatılır, az atılmış ise hızazaltılır veya sürgü açılır.
Katlama Payı
*Gübre fırlatma uzaklığı
* Disklerin devir sayısına
* Kanatçıkların konumuna
* Disklerin yerden yüksekliğine
* Disklerin meyiline
* Gübrenin çeşidine
* Tarla yüzeyine
* Rüzgar olup-olmamasına
göre değişmektedir.
Ayrıca gübre fırlatırken alete yakın olan kısımlara çok, uzak olankısımlara az gübre fırlatılır. Halbuki istenilen husus, fırlatmauzaklığı içinde her yere eşit miktarda gübre fırlatılmasıdır. İşte bunusağlamak için katlama denilen işlem yapılır. Katlama gidişteatılan gübrenin uç kısımlarına, dönüşte biraz, uç kısımlarına tekrargübre düşecek şekilde yakından gelmekle sağlanmaktadır?
Katlama
Gübrelemeesnasında arkayı kontrol ederek atılan gübre miktarında azalmaolup-olmadığı kontrol edilmelidir. Azalma varsa anlamı, depo içindekigübrenin sıkışma, topaklaşma ve benzeri sebeplerden akışını azalttığıveya kaybettiğidir. Bunu engellemek için depo içindeki gübrekarıştırılmalı ve karıştırıcının görevini yerine getirmesine yardımcıolunmalıdır.
Gübrelemede rüzgar siperliği kullanımı
Eğimli arazide çalışma ve yan rüzgarlar dağılım düzgünlüğünü bozar.Rüzgarlı havalarda branda bezinden veya naylondan bir rüzgar siperikullanılabilirse de bununla makinenin iş genişliği 3-5 m’ye düşer.
Kullanma ve Bakım
Kullanma:
*Asılı tiplerde özellikle santrifüj dağıtıcılarda çalışma sırasındayükseklik değiştirilmemeli, traktörün ön seçme kolu pozisyon kontroldeolmalıdır.
* Engebeli yerlerde fazla hızlı çalışılmamalıdır.
* Katlamalar iyi yapılmalı, gerekirse işaret kullanılmalıdır.
* Ayar düzenleri sık sık kontrol edilmelidir.
* Santrifüj dağıtıcılarla rüzgarlı havalarda perde yoksa çalışılmamalıdır.
Bakım:
*Toz insanlar için olduğu kadar traktör ve makine içinde zararlıdır.Çalışmadan sonra traktör ve makine iyice temizlenmelidir.
* Aşınmış ve kırılmış parçalar değiştirilmelidir.
* Parlak olan yerlere koruyucu yağ sürülmeli ve yağlanmalıdır.
* Santrifüjlü gübre atma makinesinde dişli kutusu yağı kontrol edilip gerekirse SAE 90 numaralı yağdan katılmalıdır.
* Mafsalların temizliğine ve yağlanmasına dikkat edilmelidir.
Emniyet Kuralları
*Bazı gübre çeşitleri insan sağlığı için zararlıdır. Bunun için koruyucumaske takılması ve rüzgar yönüne dikkat edilmelidir.
* Kullanma kitabı çok dikkatlice okunmalı verilen bilgilere harfiyen uyulmalıdır.
* Kuyruk mili ve zincirler muhafazasız çalıştırılmamalıdır.
* Arıza veya herhangi bir sebeple durmada kuyruk mili derhal durdurulmalıdır.
* Destek tekeri ile ön aksa inen yük sınırlandırılmalıdır.
İyi Bir Mineral Gübre Dağıtıcıda Aranacak Özellikler
* Bütün gübre çeşitlerini (Toz, Kristal, Granül) dağıtabilmeli,
* Gübrenin özelliğine göre hassas olmalı,
* Üst kısmında bir tel ızgara bulunmalı (topaklanmış gübreler böylece ufalanır),
* Mafsallı şaftı emniyet kavramalı veya kesme pimli olmalı,
* Gübre dozu ayar skalası makinenin üzerine yapıştırılmış veya perçinlenmiş olmalı,
* Gübre sandığında, gübre köprü yapmamalı, bir karıştırıcısı olmalı,
* Rüzgara karşı da gübre dağıtabilecek durumda olmalı,
* Tarlanın düz ve engebeli oluşu dağıtmasına etki etmemeli,
* Gübre dozu ayarı basit ve emniyetli olmalı,
*Küçük miktardan (50 Kg/ha) büyük miktarlara kadar (1200 Kg/ha) gübreyitoprak şartları ve arazi türüne (iniş, bayır, donmuş toprak) bağlıkalmaksızın dağıtabilmeli,
* Bütün iş genişliği boyunca eşit gübre dağıtabilmeli,
* Deposu yeteri derecede büyük olmalı ve çok kısa zamanda doldurulabilmeli,
* Gübrenin yıpratıcı etkisine karşı sağlam olmalı,
* Temizlenmesi kolay olmalıdır.