Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın gübrenin takibi ile ilgili uzun süredir üzerinde çalıştığı çalışmalar son noktaya geldi. Türkiye’de ilk kez gübrenin takibinde uygulanacak olan DNA barkod ve karekod sistemi ile gübrenin bütün aşaması yakından takip edilebilecek. Sistemin 1 Aralık’ta test uygulaması başlayacak, 15 Aralık’ta ise ülke çapında hayata geçirilecek.
Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın gübrenin takibi ile ilgili uzun süredir üzerinde çalıştığı çalışmalar son noktaya geldi. Türkiye’de ilk kez gübrenin takibinde uygulanacak olan DNA barkod ve karekod sistemi ile gübrenin bütün aşaması yakından takip edilebilecek. Bu takip sistemi sayesinde gübrede güvenlik başta olmak üzere sahtekarlığın, yolsuzluğun ve kaçakçılığın önüne geçilmesi amaçlanıyor. Çifti aynı zamanda bürokratik işlemlere gerek kalmadan sadece TC kimlik numarasıyla bayilerden gübresini alabilecek.
Peki, DNA barkod ve karekod takip sistemi nedir? Çiftçi bu sisteme nasıl adapte olacak? Gübre takip sistemi ile ilgili bilinmesi gerekenleri başlıklar halinde şöyle sıralayabiliriz:
GÜBRE TAKİP SİSTEMİ NE GETİRECEK?
-Yüzde 100 izlenebilirlik sağlayacak. Üreticiden/ithalatçıdan son kullanıcıya bütün süreç takip edilecek. Piyasaya arz edilen her türlü gübreler üretim aşamasından, dağıtıcılara, bu noktadan da çiftçiye kadar takip edilerek ürünsel açıdan her türlü kayıp ve kaçak tespit edilecek.
-Kayıtdışılığın önüne geçilecek. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın 2016 yılı verilerine göre (firmalar tarafından beyan edilen) 6.7 milyon ton, gerçek pazarda ise yaklaşık 10 milyon tonluk bir gübre tüketimi olduğu tahmin edililiyor. Gübre Takip Sistemi ile tüm üretim, ithalat, dağıtım ve satış işlemleri şeffaf bir şekilde takip edileceğinden dolayı kayıt dışı satışlar tespit edilecek. Yapılan çalışmalarda kayıt dışı satışlardan dolayı oluşan vergi kaybının yaklaşık olarak 2 milyar TL olduğu tahmin edililiyor.
-Sahte, Taklit ve Tağşiş gübrelerin tespiti yapılacak. Bu tür ürünlerin tespiti kolaylaşacak, üreticinin (firmanın) ve tüketicinin (çiftçinin) korunmasını sağlanacak.
-El yapımı patlayıcı imalinde kullanılan gübrenin tespiti kolaylaşacak. Nitratlı gübrelerin El Yapımı Patlayıcı (EYP) yapımında kullanılması durumunda suçluya erişimde kolaylık sağlayacak.
-Ürün güvenliği ön planda olacak. Bakanlıktan lisanslı firmaların ve bu firmalara ait tescilli ürünlerin (gübrelerin) piyasada dolaşımına izin verilecektir.
-Politika belirlemeye yönelik sağlıklı veri oluşturulacak. Gübre üretim ve tüketimi güvenilir şekilde kayıt altına alınarak çok daha sağlıklı gübre politikaları geliştirebilecek.
–Gübrelerin kimlik bilgilerine kolaylıkla erişim sağlanacak. Bir kimliklendirme uygulaması olduğundan içerik, tescil, lisans, yerli üretim veya ithalat gibi bilgilere, akıllı telefon uygulamaları ile erişim sağlanabilecek.
–Taraflar maddi yönden olumlu etkilenecek. Piyasa gözetim ve denetimi ile vergi yönünden Kamu avantaj sağlarken sahtecilik ve tağşiş yönünden sektör ve çiftçi olumlu etkilenecek.
–Tarım topraklarının sürdürülebilirliğine katkı sağlayacak. Bilinçli gübre tüketimi gerçekleşecek ve bunun sonucu ülke tarım topraklarında yanlış gübre kullanımından kaynaklı kirlilik en aza indirilmiş olacak.
Gübre piyasası normalleşecek. Nitratlı gübrelerdeki yasaklama kalkacağından, alternatif gübrelerin fiyat artışları duracak. Sektör ve çiftçiler dengeli piyasa koşullarından gübre temin edebilecek.
GÜBRE TAKİP SİSTEMİ ÇİFTÇİYE YÖNELİK NE GETİRECEK?
-Nitratlı gübrelerin bitkisel üretimdeki verim artışından fayda sağlayacak.
-Nitratlı gübre alımındaki kontrollü satış uygulamasından kurtulacak.
-Gübre takip sistemi ile çuval, şişe, torba veya karton paketlerde piyasaya arz edilen ürünlerin üretici veya ithalatçıdan, dağıtıcıya ve nihai kullanıcı olan çiftçiye kadar güvenle ulaştırılması sağlanacak. Böylece çiftçi gerçekten ihtiyacı olan gübreyi, güvenli bir şekilde alarak kullanabilecek, bu sayede ürettiği ürünün kalite ve miktarının artması sonucu hem kendi bütçesine hem de ülke ekonomisine katkı sağlayacak.
DNA BARKOD VE KAREKOD SİSTEMİ NEDİR, NASIL UYGULANIR?
–DNA barkod, gözle görülemeyen organik nano partiküllerden oluşan, uygulandığı ürünlere veri kodlayarak tekil kimlik ve takip edilebilirlik özelliği kazandıran biyoteknolojik bir etikettir. Karekod ise şu anda piyasada birçok üründe yaygın olarak kullanılan bir kimliklendirme sistemidir. Ürünün etiketi ve ambalajında bulunan karekod ile DNA barkod eşleştirilerek tüm ürünler kimliklendirilmiş olacak.
DNA barkod ürünlerin özelliklerine göre ürünlere dolum aşamasında veya öncesinde üretildiği tank veya mikserlerde sıvı, toz veya jel formatlarında uygulanacak. Bu işlem sayesinde piyasaya arz edilecek gübrelerde tekil izlenebilirlik (kimlik) sağlanacak. Üretim veya dolum aşamasında yapılan uygulama ile her bir ürün paketi / ambalajı farklı bir kod taşıyacak. Bu sayede DNA barkodlu tekil ürün tanımlaması yapılarak, her ürün sistemde tüm aşamalarda kendi kimliği ile izlenebilecek.
GÜBRE TAKİP SİSTEMİNE İTHALATÇILAR KARŞI ÇIKIYOR
Gübre Takip Sistemi ile ilgili dikkat çeken bir ayrıntı ise ithalatçı firmalar bu sisteme karşı çıkarken, yurt içi üretim yapan firmalar ise kurulacak sistemi destekliyorlar.
ÇİFTÇİ YENİ SİSTEME NASIL ADAPTE OLACAK?
Çiftinin yeni sisteme adaptasyonu sağlanabilmesi için ilk olarak tarım il müdürlüklerinde gübre konusunda görevli teknik elemanlar ve şube müdürleriyle ilçe müdürlüklerinde görevli teknik elemanların, düzenlenen toplantılarla bilgilendirmeleri sağlandı.
Diğer yandan il ve ilçe müdürlüklerinin, bölgelerindeki gübre bayilerini/dağıtıcılarını bilgilendirmeye dönük çalışmaları devam ediyor. Bu çalışmaları desteklemek amacıyla gübre bayilerine dönük bölgesel toplantıların yapılması planlanıyor. Bu çalışmayla birlikte ülke çapında faaliyet gösteren yaklaşık 12 bin gübre bayisine ulaşılması hedefleniyor.
Projenin bilişim altyapısı 01 Aralık’ta test olarak uygulanacak. 15 Aralık’ta ise ülke çapında tüm paydaşlarda hayata geçmesi planlanıyor.
06 Nisan 2017 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ uyarınca 01 Ocak 2018’de Gübre Takip Sistemi devreye girmiş olacak. Sistemin devreye girmesiyle beraber çiftçiler, eskiden var olan bürokratik işlemlere gerek kalmadan, sadece TC kimlik numarasıyla bayilerden bu gübreleri alabilecekler.
Aynı zamanda firmalar, bayiler, tarımsal STK’lar ve çiftçileri bu konuda bilgilendirmeye yönelik olarak Gübre Takip Sistemiyle ilgili bilgilendirici rehber hazırlandı. Baskı işlemi tamamlandıktan sonra önümüzdeki günlerde tüm paydaşlara dağıtılacak.