Hatay’ın Tarım ve Kırsal Kalkınma Stratejik Planı hazırlandı. Plan, Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı’nın maddi desteği ile Prof. Dr. Yaşar Akça’nın koordinatörlüğünde Tarım İl ve İlçe müdürlükleri, sivil toplum kuruluşları ve tarımla ilgili kamu ve özel kuruluşların katılımı ile hazırlandı.
Daha önce Tokat, Amasya ve Hakkari’de benzer çalışmalar yapan Gaziosmanpaşa Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yaşar Akça’nın bu çalışması da örnek olacak nitelikte.
Plan, sadece Hatay’ın değil, kente sınırı olan Suriye’nin tarımsal yapısının da rekabet kavramı çerçevesindeki analizini içeriyor. 2011-2015 dönemini kapsayan stratejik planın ana hedefi Hatay’ı Ortadoğu’nun tarım ticaret merkezi yapmak.
Hatay gerçekten de Ortadoğu’nun tarım ticaret merkezi olabilir mi?
Prof. Dr. Yaşar Akça, Türkiye yaş sebze ve meyve ihracatının yüzde 25’inin Hatay’dan gerçekleştirildiğini belirterek, hayvancılığın geliştirilmesine yönelik önemli proje fikirlerinin oluşturulduğunu ve bu hedefe ulaşmanın zor olmadığını söylüyor.
Akça’nın saptamalarına göre Hatay’ın 2011-2015 döneminde tarım ve kırsal kalkınmaya dönük vizyonu şöyle olacak:
1- Sürdürülebilir tarım yöntemini kullanmak
2- Kırsalda yaşam standardını yükseltmek
3- Tarımsal üretimde zaman, kalite ve fiyat konusunda farkındalık yaratacak rekabet koşulları sağlamak
4- Zeytinyağı ve pamuk üretiminde Türkiye’de birinci sırada yer almak
5- Türkiye tarımsal üretiminde öncelikli olarak 4 üründe; zeytin, zeytinyağı,pamuk ve narenciyede markalaşmak
6- Tarımsal ürünlerde marka ürünlerle Ortadoğu’nun tarım ve ticaret merkezi olmak.
Bizim de yakından izlediğimiz ve tarım potansiyeli çok yüksek olan Hatay’ın ülke tarımında ve dış ticaretinde çok önemli bir rol oynayacağı çok açık. Bunun için bu planla belirlenen hedeflere ulaşmak için gerekli çalışmaların yapılması gerekiyor. Son yıllarda zeytincilikte ciddi bir atılım yapan, hayvancılık yatırımları konusunda yeni projeler geliştiren Hatay’ın en büyük şansı yerel girişimcileri, tarım konusundaki birikimi ve tarımsal yatırımlara destek veren başta Vali Celalettin Lekesiz olmak üzere yerel yöneticileridir.
Bu çerçeveden bakılınca hazırlanan planda Hatay’ın tarımda güçlü yönleri olduğu gibi dezavantajlı yönleri de ortaya konuluyor. Yapılan çalışmaya göre, Hatay’ın güçlü yönleri şöyle özetlenebilir:
Kara, demir, hava ve deniz yolu ağı var. Ulaşım konusunda sorunu yok. Toplam tarım arazisinin yarısı sulanabilir nitelikte. Reyhanlı ve Dostluk Barajı ile sulanacak tarım arazisi artacak. Hatay’da 12 bin 250 hektarlık alanda ikinci ürün üretimi yapılıyor. Kentte güçlü bir tarım ticaret kültürü var. Türkiye’nin her yöresinde Hataylı tüccarlar tarım ürünlerini alıp ihraç ediyor. Organik tarım konusunda önemli bir potansiyeli var. Suriye ve diğer Ortadoğu ülkelerine olan yakınlık ve ticari ilişkilerin gelişmesi önemli bir avantaj. Tarımdaki gelişmeye paralel olarak Hatay’da tarımsal sanayinin hızla gelişmesi. Erkenci meyve çeşitlerinin yetiştirilmesi olanağı yüksek.
Hatay’ın tarım ve kırsal kalkınmada zayıf yönleri ise şöyle sıralanabilir. Hayvancılık henüz gelişmemiş ve hayvan varlığı yetersiz. Buna bağlı olarak yem bitkileri ekilişi çok az. Hayvansal ürünleri işleyecek entegre tesis olmaması. En önemli üretim merkezi konumundaki Amik Ovası’nda sulama suyunun yetersizliği. Halhali ve benzeri yerel zeytin çeşitlerinin destekleme kapsamında olmaması. Kayıt sisteminin yetersiz olması. Zeytinde sofralık çeşitlerin az olması ve zeytinyağının da dökme olarak pazarlanması. Soğuk hava tesislerinin yetersiz olması.
Tarım konusundaki duyarlılığı ile bilinen Hatay Valisi Mehmet Celalettin Lekesiz’in söylediği gibi, medeniyetlerin beşiği Hatay, pek çok uygarlığın doğuşuna tanıklık etmiş. Tarım konusunda da çok önemli potansiyele sahip.
Yapılan plan ile bu potansiyel harekete geçirilerek Hatay’ın sadece Türkiye’nin değil Ortadoğu’nun da tarım ticaret merkezi olması sağlanabilir. Bunun başarılmasında yerel dinamikler kadar ülkenin tarım politikası da önemli rol oynayacaktır.
Özetle, Hatay tarımda kendisine yeni bir yön çizecek plana sahip. Önemli olan bu planın doğru uygulanmasıdır.
Ali Ekber Yıldırım
