İYİ TARIM UYGULAMALARI (İTU)
İyi Tarım Uygulamaları denilince; tarımsal üretimin çevre, insan ve hayvan sağlığına zarar vermeyecek şekilde kontrollü olarak yapıldığı, bu üretimin sonucunda elde edilen ürünün sertifikalandırılarak tüketiciye ulaştırıldığı işlemler zinciri akla gelmelidir.
İyi Tarım Uygulamalarının Kapsadığı Hususlar
1. Gıda güvenliğine yönelik tedbirler
2. Çevreyi ve toprağı korumaya yönelik tedbirler
3. Üreticilerin ve tarım işçilerinin sağlık, güvenlik ve refahına yönelik tedbirler iyi tarım uygulamalarını oluşturur.
İyi Tarım Uygulamaları Kime, Ne Fayda Sağlar?
– İyi Tarım Uygulamaları (İTU) ile yaşadığımız çevreyi ve toprağı koruruz. Unutmayalım ki, gelecek nesillere kirletilmemiş bir çevre ve toprak bırakmak hepimizin vazifesidir.
– İTU yapan üretici sağlıklı hayatın dostudur. O, hem kendisinin ve çalışanlarının hem de sunduğu güvenilir tarım ürünleriyle tüketicinin sağlığını korur.
– İyi tarım ürünleri, halkın sağlıklı yaşam ve sağlıklı tüketim yapma bilincini geliştirir. Bu bilinç geliştikçe iyi tarım ürünleri giderek daha fazla talep edilecektir. etarim.netArtan taleple birlikte, iyi tarım ürünlerinin pazardaki rekabet gücü büyüyecektir.
– Dış pazarda ürünün fiyatı kadar kalitesi ve güvenilirliği de önemlidir. etarim.netİyi tarım uygulamaları ürünün güvenilirliğini ve kalitesini artırdığı için dış pazarlara daha kolay ihraç yapma imkanı sağlar.
– Rekabet gücünün ve pazarlama imkanlarının gelişmesi sayesinde üretici daha fazla kazanç elde etmeye başlar.
– İTU, tarımda çalışan işçilerin sosyal haklarında da iyileşme imkanı sağlar.
Tarafların Görev ve Sorumlulukları
İl Müdürlüklerinin Görev ve Sorumlulukları
a) İTU konusunda eğitim ve yayım hizmeti vermek,
b Yetkilendirilmiş kuruluşlar ile kontrolörler ve sertifikerlere İTU esaslarında aykırı hareket etmeleri durumlarında müdahale etmek, gerekli uyarıları yapmak,
c) Üreticilerin EM ve EÜY tekniklerini kullanarak üretim yapmasını sağlamak için ürün bazında hazırlanan teknik talimatlar hakkında üreticileri, üretici birliklerini ve müteşebbisleri bilgilendirmek,
d) Üreticiler ve üretim ile ilgili, yetkilendirilmiş kuruluşlardan alacakları bilgileri kayıt altına almaktır.
Üreticilerin ve Üretici Birliklerinin Görev ve Sorumlulukları
a) Üretim alanlarında yaptıkları gübre, bitki koruma uygulamalarını ve gerekli olan diğer zorunlu uygulamaları kayıt altına almak,
b Bitki koruma ve hayvan sağlığı ürünlerini tavsiyesine uygun olarak kullanmak,
c) Üretimde hastalıklar, zararlılar ve yabancı otlar ile mücadele yapmak,
d) Toprak, su, çevre ve insan sağlığını koruyucu tedbirler almak,
e) Toprak ve yaprak analizlerini yapmak/yaptırmak, gübrelemeyi analiz sonuçlarına göre uygulamak ve analiz sonuçlarını kayıt altında tutmak,
f) Sulama suyunu analiz ettirmek, önerilen miktar ve metotlarda uygulamak ve kayıt altına almaktır.
Çiftçi Desteklemeleri
20.11.2006 Tarih ve 2006/11201 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerince üreticilere kullandırılan kredilerde ; İyi Tarım Uygulama Kredisinde (İşletme-Yatırım) cari faiz oranlarında %60 indirim; uygulanmaktadır.
Müteşebbislerin Görev ve Sorumlulukları
a)Üretici, üretici birlikleri ile bunların ürününü satın alan müteşebbisler İTU kriterlerine karşılıklı uyulacağına dair yazılı bir sözleşme yaparlar,
b Üretime girdi temin eden özel ve tüzel kişiler kayıt tutarlar,
c) Ürünü satın alan müteşebbisler, üreticiden ürüne ait kayıtlarının bulunması şartını ararlar,
d) Ürünü satın alan müteşebbisler, ürünlerle ilgili kayıtların ve uygulanan işlemlerin yer aldığı bir kayıt sistemi oluştururlar,
e) Gıda güvenliğinden üretici, üretici birlikleri ve bunların ürününü satın alan müteşebbisler sorumludur.
Yetkilendirilmiş Kuruluşların Görev ve Sorumlulukları
a) Yetkilendirilmiş kuruluşlar her türlü üreticiye, üretici birliklerine, müteşebbise, ürüne, üretime, kontrol işlemine, sertifikasyon işlemine, kuruluşun kendisine, çalışanına ve menşeine dair her türlü bilgi ve belgeleri düzenlemekle yükümlüdür.
b Yetkilendirilmiş kuruluşlar İTU kriterlerine göre üretim yapan üreticilere, üretici birliklerine, müteşebbise ait her türlü bilgiyi kontrol ederek kayıt altına alır. 3’er aylık raporlar hazırlayarak bilgi için Tarım İl Müdürlüğü’ne verir. Tarım İl Müdürlüğü bu raporların özetinden oluşan bir raporu 6 aylık dönemler halinde gereği için İTUK’a bildirir.
Yetkilendirilmiş Kuruluşların Çalışma Esasları
– Kontrol planını hazırlar
– Her kontrol döneminde en az bir defa kontrol yapar.
– Üretim alanını yerinde kontrol eder.
– Kontrol raporunu hazırlar ve rapor tarihinden itibaren en geç 1 ay içerisinde bilgi için faaliyet gösterdikleri ildeki Tarım İl Müdürlüğüne verir.
– Yapmış oldukları yıllık faaliyetleriyle ilgili tüm bilgileri takip eden yılın en geç 31 Ocak tarihine kadar Bakanlığa bildirir.
– Tespit ettikleri her türlü aykırılıklar ile ilgili bilgi ve belgeleri, uygun gördükleri yaptırım işlemini de içeren bir raporu en geç 20 gün içinde Bakanlığa bildirirler
İyi Tarım Sertifikası Hangi Ürünlere, Nasıl Bir Süreçte Verilir?
İyi Tarım Uygulamaları Sertifikası, tarımsal üretim yapan ve bu sertifika için Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca çalışma yetkisi verilen kontrol ve sertifikasyon kuruluşlarına başvuruda bulunanlara verilir. Başvuruda bulunan üreticilerin üretim süreci bu kuruluşlar tarafından denetlenerek, iyi tarım uygulamaları kriterlerine uygun olarak üretildiği anlaşılan ürüne/ürünlere ‘İyi Tarım Sertifikası’ verilir.
İzlenebilirlik ve kayıt tutma: İyi Tarım Uygulamaları Sistemi, ürünün çiftlikten sofraya kadar izlenebilir olmasına dayalıdır. Bu nedenle üreticiler yapmış olduğu tüm uygulamaları kayıt altına almalı ve ürünün tüketilinceye kadar izlenebilmesi sağlanmalıdır. İyi Tarım Uygulamalarında her yıl iç denetim yapılacağından çiftçilerin, üretimin her aşamasında yaptıkları işleri kayıt altına alarak bu kayıtları saklamaları gerekmektedir. Yeni müracaatlarda ise, inceleme tarihinden önceki yıllara ait tüm bilgiler kayıtlı olmalıdır.
Kontrol ve sertifikalandırma işlemleri: Kontrol ve sertifikalandırma işlemleri, Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca çalışma yetkisi verilen kontrol ve sertifikasyon kuruluşları tarafından yapılır. Yetkili kuruluşlar, üretimin ilk aşamasından başlayarak hasat ve pazara arz edilmesine kadar olan süreçte uygulanan işlemlerin, iyi tarım uygulamaları kriterlerine uygun olarak yapılıp yapılmadığını denetler.
Kontrol; tarımsal faaliyetlerin iyi tarım uygulamaları kriterlerine uygun olarak yapılıp yapılmadığını belirlemek, üretim sürecini gözlem altına alarak düzenli kayıtlar tutmak ve gerek görülmesi halinde ürünün niteli¤inin laboratuar analizleri ile test etmektir.
Sertifikasyon ise, yapılan bu kontroller sonucunda iyi tarım uygulamaları kriterlerine göre üretildiği anlaşılan ürünün belgelendirilmesidir. Bu şekilde elde edilen ürüne ‘İyi Tarım ürünü Sertifikası’ verilir.
İyi Tarım Uygulamaları Nasıl Yapılır?
İyi Tarım Uygulamaları (İTU) gerek kaliteli ve verimli bir tarımsal üretim gerekse güvenli gıda tüketimi açısından oldukça önemlidir. İTU ile üreticilerimizin kazancı ve rekabet gücü artacağı gibi tüketicilerin sağlığı da korunmuş olacaktır.
İyi Tarım Uygulamaları topraktan sofraya kadar uzanan bütün üretim ve pazarlama aşamalarını kapsar. Karar vermeden önce üretim alanında daha önce yetiştirilen ürün veya tarımsal faaliyetler bilinmeli, insan sağlığı ve çevreye olan etkileri değerlendirilmeli, kontrol altına alınamayacak riskler söz konusu ise bu alanlar iyi tarım uygulamalarında kullanılmamalıdır.
Üreticiler üretim kararını vermeden önce risk değerlendirmesi yapmalıdır. Risk değerlendirmesi; toprak tipi, erozyon, taban suyu seviyesi ve kalitesi, sürdürülebilir su kaynaklarının varlığı, arazinin ilk kullanımı, parazit ve diğer asalaklarla bulaşık olması ve bitişik alanlara etkisi göz önünde tutularak yapılmalıdır. Toprak sağlığının korunması, tarım ilaçlarına bağımlılığın azaltılması ve bitki sağlığının maksimum düzeyde sağlanabilmesi için dönüşümlü
üretim yapmalıdır.
İyi Tarım yapmaya karar verdikten sonra gerekli prosedürü yerine getirmek üzere yapılacak ilk iş, İTU konusunda yetkilendirilmiş kuruluşlara başvurarak üretim sürecinin kayıt altına alınmasını sağlamaktır.
Üretim sırasında yapılan bütün işlemler çiftçiler tarafından kayıt altına alınmalı ve bilahare yapılacak kontroller için saklı tutulmalıdır. Bu kayıtlarda, ürün çeşidi, ürünün bulunduğu coğrafi bölge, gübre uygulama zamanı, uygulama nedeni, teknik izin, kullanılan kimyasalın ticari
ismi ve miktarı, uygulama aleti, operatörün ismi ve uygulama zamanından kaç gün sonra hasat yapılması gerektiği, sulama zamanı, yöntemi ve miktarı gibi bilgileri içermelidir.
İyi Tarım Uygulamaları Kriterleri
a) İzlenebilirlik ve kayıt tutma
b Toprak hazırlığı
c) Fide, fidan seçimi
d) Toprak tahlili ve gübreleme
e) Sulama
f) Bitki koruma ve entegre mücadele
g) Hasat, harman ve depolama
a) İzlenebilirlik ve Kayıt Tutma:
İyi Tarım Uygulamaları Sistemi, ürünün çiftlikten sofraya kadar izlenebilir olmasına dayalıdır. Bu nedenle üreticiler yapmış olduğu tüm uygulamaları kayıt altına almalı ve ürünün tüketilinceye kadar izlenebilmesi sağlanmalıdır. İyi Tarım Uygulamalarında her yıl iç denetim yapılacağından çiftçilerin, üretimin her aşamasında yaptıkları işleri kayıt altına alarak bu kayıtları saklamaları gerekmektedir.
Yeni müracaatlarda ise, inceleme tarihinden önceki yıllara ait tüm bilgiler kayıtlı olmalıdır. Kayıt işlemi için üreticilerin; çizelge 1. deki formu doldurmaları ve formda yer alan bölümlere kullandıkları kimyasal gübreler ve zirai mücadele ilaçları hakkındaki bilgileri eksiksiz olarak yazmaları gerekmektedir. Bu çizelge sezon sonunda tarım il veya ilçe müdürlüklerindeki görevli tarafından onaylanıp, 2 yıl süreyle muhafaza edilmelidir. Bu cetvel orijinal ürün belgesinin hazırlanmasında kullanılacaktır.
b Toprak Hazırlığı:
Toprak yapısın korumak ve iyileştirmek için toprak mümkün olduğunca mekanik olarak işlenmelidir. Toprağın işlenmesinde erozyonu azaltacak, toprağın fiziksel yapısını koruyacak teknikler uygulanmalıdır ( örneğin teraslama gibi).
c) Fidan ve Çeşit Seçimi:
* Bahçe tesisinde kullanılacak fidanlar 1–2 yaşında, sağlıklı olmalıdır. – Dikim sistemi arazi yapısına uygun olmalıdır.
* Bölgeye en uygun, ekonomik değeri yüksek çeşitler kullanılmalıdır.
* Ana ürün çeşidiyle, tozlayıcı çeşidin seçiminde titiz davranılmalıdır.
d) Toprak Tahlili ve Gübreleme:
* Uygun zamanda ve miktarda doğru gübre kullanımı için toprak analizleri 3 yılda bir defa, yaprak analizleri ihtiyaç duyulduğunda yaptırılmalıdır.
* Gübreleme toprak analizinde önerilen verilere göre ve tekniğine uygun olarak zamanında yapılmalıdır.
* Topraktan ve yapraktan yapılan bütün gübre uygulamaları ürün kayıtlarında yer almalıdır. Kayıtlarda ürünün yetiştirildiği bahçenin yeri, uygulama tarihi, uygulanan gübrenin cinsi ve miktarı, uygulama zamanı ve uygulayanın adı yer almalıdır.
* Gübreler su kaynaklarına bulaşma tehlikesi olmayan temiz ve kuru bir alanda depolanmalıdır.
* Organik çiftlik gübresi çevrenin kirletilmemesi için uygun bir şekilde depolanmalıdır.
e) Sulama
Haziran ve Temmuz aylarında yeterli yağış olmadığı zamanlarda fındık bahçeleri imkânlar doğrultusunda mutlaka sulanmalıdır. (meyvenin iç doldurması, meyve dökümlerinin önlenmesi için)
f) Bitki Koruma ve Entegre Mücadele
Bitki korumada ilaçlı mücadelenin önemli bir payı vardır. Son yıllarda rastlanan ilaç kalıntısı problemleri dikkate alındığında, tarım ilacının kullanımı daha iyi kavranacaktır.
Fazla ve zamansız ilaç kullanmanın faydadan çok zarar verdiğini, önemli olanın ilacın yerinde, dozunda ve zamanında kullanılarak etkili bir mücadele yapılabileceği; böylece kalıntısız, sağlıklı tarım ürünleri üretilebileceği idrak edilmelidir.
Bunun için de aşağıdaki uyarılara dikkat edilmelidir:
* Bitkilerin hastalık, zararlı ve yabancı ot mücadelelerinde öncelikle kültürel, fiziksel ve biyolojik yöntemlere başvurulmalı, gerekiyorsa çevreye en az zarar verecek şekilde kimyasal mücadele yapılmalıdır.
* Zirai mücadelede yapılması amaçlanan zararlının veya hastalığın ekonomik zarar eşiğine geldiğinde ilaçlama yapılmalı, entegre tarım tekniğine uygun kimyasal ilaçlar tercih edilmelidir.
* Kullanılacak ilaçlar ürüne ruhsatlı olmalı ve prospektüsüne uygun dozda kullanılmalıdır.
* Bütün pestisit uygulamaları ürün kayıtlarında yer almalıdır.
* İlaç- hasat süresine mutlaka uyulmalıdır.
* İlaçlama sırasında maske, eldiven, gözlük ve koruyucu elbise kullanılmalıdır.
* Pestisitler diğer materyallerden uzakta, iyi havalandırılan bir yerde muhafaza edilmeli, yerlere dökülen ilaçlar dışarıya sızdırılmamalıdır. İlaçlar orijinal ambalajlarında saklanmalıdır.
* Boşalan pestisit kapları herhangi bir amaçla kullanılmamalı, biriktirilip usulüne göre imha edilmelidir.
* Üreticiler Tarım İl-İlçe Müdürlüğü tarafından onaylanan faaliyet planına göre hareket etmelidir.
g) Hasat, Harman ve Depolama
Ürün, Tarım İl-İlçe Müdürlüklerince ilan edilen tarihlerde hasat edilmelidir. Hasat sırasında naylon çuval kullanılmamalıdır. Hasat edilen ürün, bahçede bekletilmeden harman yerine getirilmelidir ve hemen mümkün olduğunca ince bir tabaka halinde serilmelidir.
Kurutma anında üzerini örtmede kullanılan örtü malzemesi, fındığın yüzeyine temas etmemeli hava akımını sağlayacak şekilde fındığın üzeri örtülmelidir. Kurutma anında, kırık ve çürük fındıklar mutlaka temizlenmelidir.
Kurutulmuş fındıklar soğuduktan sonra çuvallanıp, havalandırması iyi, ızgara tabanlı depoda muhafaza edilmelidir.
ÜRÜNÜ SERTİFİKALI OLARAK PAZARLAYINIZ
Ürününüz Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca yetkilendirilmiş kuruluşlar tarafından İyi Tarım Ürünü Sertifikası ile belgelendirilir.
İTU ile üretilen ürünler tüketicinin daima tercih edeceği güvenilir gıdalardır.
