Kalsiyum elementi son yıllarda önemi daha bir anlaşılan ve diğer makro elementlere oranla kullanımında daha fazla hata yapılan bir bitki besin maddesidir.
Gübreler aracılığı ile bitkilere CaO formunda verilmesine karşılık, bitkiler tarafından Ca++ formunda alınır. Bitki içindeki taşınması tek taraflı ve aşağıdan yukarı doğrudur.
Diğer elementler tarafından antagonistik anlamda bir baskı altında değildir. Diğer taraftan Ca fazlalığının; K, Mg, Fe, Mn ve Zn alımını olumsuz etkilediği bilinmektedir.
Topraktan alımında, toprak sıcaklığının ve özellikle toprak neminin olumlu etkisi dikkat çekicidir.
Domates bitkisi söz konusu olduğunda şu alanlarda görev yapar :
Kılcal kök oluşumu
Tepe sürgününün sağlıklı gelişimi
Çiçek salkımlarının güçlülüğü
Meyve ve meyve sapı bağının sağlamlığı
Meyve rengi ve sertliği
Meyve raf ömrü
Tüm bitki organlarında fungal ve bakteriyel hastalıklara dayanım
Örtü altı domates tarımında;
Güzlük ekimde toplam 8 kg CaO / dekar
Tek ekimde toplam 12 kg CaO / dekar kullanılması önerilir
Bu miktar gübreli sulamaların başlaması ile birlikte geç kalınmadan dilimler halinde tüm gelişim periyodu boyunca kullanılmalıdır. Genellikle sık görülen hata kalsiyum gübrelemesine geç başlanması ve tekerrür sayısının az tutulmasıdır.
Eksiklik belirtilerinin en çarpıcı şekilde meyvede gözlenmesi yüzünden beslemenin bu dönemde yoğunlaşması belirtilerin giderilmesine çare olmamaktadır. Yapılan araştırmalarda domatesin kaldırdığı toplam kalsiyumun %95’inin yeşil aksamda kullanıldığı fakat eksiklik belirtilerinin meyvede ortaya çıktığı saptanmıştır.
İz elementlerin bitkilerce makro elementlere oranla çok daha küçük miktarlarda kullanıldığı fakat önemlerinin en az onlar kadar fazla olduğu bir gerçektir.
Domates tarımında iz elementler içinden B, Zn, Fe ve Mn daha ön plana çıkmaktadır.
Bor :
Bitki tarafından BO3-, HBO3-, H2BO3- ve B(OH)4- formlarında alınır
N, Ca, K, Mo elementleri tarafından olumsuz etkilenir
Kılcal kök oluşumu, fito hormonların sentezlenmesi, polen oluşumu ve polen çimlenmesi,
Protein, nişasta, lipid ve şeker sentezlenmesi, hücre bölünmesi, sürgün gelişiminde rol alır.
Güzlük domateste 0,07 kg/da saf B
Tek ekim domateste 0,18 kg/da saf B kullanılması önerilir.
Çinko :
Bitki tarafından Zn++ formunda alınır.
P, Ca, Cu ve Mn tarafından olumsuz etkilenir
Fotosentez, büyüme hormonlarının sentezlenmesi, kılcal kök oluşumu, sürgün gelişimi ve döllenme mekanizmalarında rol oynar.
Güzlük domateste 0,025 kg/da saf Zn
Tek ekim domateste 0,045 kg/da saf Zn kullanılması önerilir.
Demir :
Bitki tarafından Fe++ ve Fe+++ formunda alınır.
P, Ca, Zn, Cu, Mn ve Mo tarafından olumsuz etkilenir.
Klorofil oluşumu, fotosentez, solunum, nitrat redüksiyonu ve enzim aktivasyonu alanlarında görev yapar.
Güzlük domateste 0,08 kg/da saf Fe
Tek ekim domateste 0,18 kg/da saf Fe kullanılması önerilir.
Mangan :
Bitki tarafından Mn++ ve Mn+++ formlarında alınır.
Ca, Zn, Fe ve Cu tarafından olumsuz etkilenir.
Lipid sentezi, C vitamini sentezi ve hücre bölünmesi çalışmalarında rol alır.
Güzlük domateste 0,018 kg/da saf Mn
Tek ekim domateste 0,04 kg/da saf Mn kullanılması önerilir.
Ayrıca;
Aşırı toprak nemi; Fe, Mn
Aşırı kurak toprak; B
Soğuk şartlar; Mn, Zn
Fazla organik madde; Mn, Zn
Yüksek pH; Mn, Zn, Fe, B alımını güçleştiren unsurlardır. (Bu konuda sadece işlenen 4 iz element göz önüne alınmıştır.)
Sonuç olarak; iz elementlerin genel olarak yüksek pH ve bazı çevresel faktörlerden kolaylıkla etkilendiği; üstelik fazla sayıda element tarafından antagonistik baskı altında olduğu söylenebilir.
Göreceli olarak daha pahalı olan bu bitki besin maddelerinin zaafları ve doğru kullanımları üzerine yoğunlaşarak üretimde kalite, verim; dolayısıyla karlılık konularında önemli avantajlar yaşanacağı bir gerçektir.