Merkez Bankası uzmanları, mazottaki vergi artışının meyve ve sebzenin toptan fiyatına etkisini araştırdı. Buna göre nakliye maliyetlerinin yükselmesi meyve ve sebze fiyatlarını yüzde 11’e yükseltti. Antalya toptancı halinde kilosu 81,7 kuruş olan salatalığın fiyatı İstanbul toptancı halinde 1,78 liraya yükseldi.
Akaryakıttaki yüksek vergi artışının sebze ve meyve fiyatlarına etkisi Merkez Bankası’nın yaptığı araştırmayla gözler önüne serildi. Hükümet, motorinde litre başına 1 lira 294 kuruş olan Özel Tüketim Vergisi’ni 22 Eylül 2012’de 30 kuruş artırarak 1 lira 594,5 TL’ye çıkarmıştı. Vergi artışı mazot fiyatlarını yüzde 9 yükseltmiş, bu duruma hem çiftçiler hem de nakliyeciler sert tepki göstermişti.
MAZOTUN ETKİSİ ORTAYA ÇIKTI
Merkez Bankası uzmanları, mazottaki vergi artışının meyve sebzenin toptan fiyatına yansımasını araştırdı. Araştırmaya göre mazottaki vergiye bağlı nakliye maliyetlerindeki artış İstanbul’daki toptancı halinde meyve ve sebze fiyatlarına hemen yansıtıldı. Birçok üründe yüzde 7 ile 11 arasında değişen oranlarda artış yaşandı. Araştırmanın sonuç kısmında vergideki artış oranı yüzde 9 iken bazı meyve sebze fiyatlarında yüzde 11’e varan oranlarda artış yapılmasının olası sebepleri irdelendi. Artıştaki farkın toptancı esnafının artan maliyeti tüketiciye fazlasıyla yansıtması, bekleyen fiyat artışlarının topluca gerçekleştirilmesi ya da öne çekilmiş zamlardan kaynaklanmış olabileceği dile getirildi.
30 KURUŞLUK ARTIŞIN ETKİSİ AĞIR OLDU!
Merkez Bankası uzmanları Binnur Balkan, Süleyman Hilmi Kal ve Semih Tümen, akaryakıt fiyatlarının meyve-sebze fiyatlarına etkisini ölçmek için ilginç bir araştırma yaptı. 2012’de mazottaki 30 kuruşluk ÖTV artışının meyve sebze fiyatlarına yansımaları incelendi. Meyve sebzenin üretim yeri olduğu için nakliye masrafları sıfıra yakın olan Antalya’yla, meyve sebzeleri kamyonla taşınıp tüketildiği İstanbul’da toptan fiyatların ÖTV artışı öncesi ve sonrası karşılaştırılması yapıldı. Antalya’da üretilen 17 ürünün mazotta verginin artırıldığı 22 Eylül 2012’nin öncesi ve sonrası olmak üzere 26 günlük fiyat değişimi incelendi. Araştırmaya göre mazottaki vergi artışından sonra Antalya toptancı halinde fiyat değişimi olmazken İstanbul toptancı halinde fiyatlar hemen artırıldı. İstanbul’da meyve sebzenin toptan fiyatı vergi artışından hemen sonra yüzde 7 ile yüzde 11 arasında değişen oranlarda yükseltildi. Antalya toptancı halinde salatalığın kilogram fiyatı 81,7 kuruş iken İstanbul toptancı halinde salatalığın fiyatı 1,78 liraya yükseldi. Patlıcanın kilogramı Antalya’da 1,292 lira iken İstanbul’da 2 lira 14 kuruşa yükseldi. 17 ürünün toplam fiyat ortalaması Antalya toptancı halinde 2,167 TL iken İstanbul’da 2,614 olarak gerçekleşti.
VERGİ ARTIŞI ERTELENMİŞ SORUNLARI DA TETİKLEDİ!
Merkez Bankası uzmanları, vergi artışının meyve sebze fiyatlarına yüksek oranda yansıtılmasının üç sebebi olabileceğini vurguladı. Maliyetlerin ve vergilerin esnek olmayan talep koşulları sebebiyle tüketiciye fazlasıyla yansıtılmış olabileceği belirtilen araştırma raporunda vergi artışının ertelenmiş birtakım fiyat artışlarını da tetiklemiş olabileceğine dikkat çekildi. Gelecekte gerçekleşeceği düşünülen fiyat artışlarının bir kısmının toptancılar tarafından fiyata önceden yansıtılmış olabileceğine vurgu yapıldı. 2012 Eylül ayında benzin, mazot, tüpgaz, alkol, sigara ve araç alım ve satışları gibi birçok ürüne getirilen yüksek ÖTV zamları büyük tepkiye sebep olmuştu. Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu Başkanı Bendevi Palandöken, zamlardan sonra yaptığı açıklamada ÖTV artışının vatandaşın bütçesini zorlayacağı gibi istihdamda sorun yaşanarak işsizlikle birlikte kaçak satışları artıracağına dikkat çekmişti. Palandöken, “Zam demek mutfaktaki yangının artmasıdır. Yani zamlar, hem enflasyonu hem de ekonomik büyümedeki yavaşlamayı artırır.” demişti.
