Geçen yıl tarıma damgasını vuran en önemli gelişmelerden birisi tarım ülkesi Türkiye’nin saman ithal etmesiydi. Ancak, verilen destekte çarpıcı bir tablo ortaya çıktı.
Geçen yıl tarıma damgasını vuran en önemli gelişmelerden birisi tarım ülkesi Türkiye’nin saman ithal etmesiydi. Saman fiyatının yüzde 300’den fazla artması nedeniyle ithalat zorunlu hale geldi.
Özel sektör eliyle yapılan ithalat fiyatı düşürmeye yetmedi. Tarım Kredi Kooperatifleri Merkez Birliği devreye girerek saman ithal etti. Geçen hafta ithal edilen saman üreticilere dağıtılmaya başlandı. Ancak, bu dağıtım da sembolik oldu. Birçok ilde Tarım Kredi’ye başvuran üreticiler saman alamadı. Saman sorunu devam ederken, Hükümet 2012’de sap parçalama ve sap toplamalı saman makinelerine hibe desteği verdi. Ancak, verilen destekte çarpıcı bir tablo ortaya çıktı.
En çok desteği hangi il aldı?
Bu soruya yanıt vermeden önce sap ve saman ile ilgili kısa bir bilgiyi daha paylaşmakta yarar var.
Bu sütunda daha önce de yazdığımız gibi, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı yetkilileri, bazı bölgelerde, özelikle İç Anadolu’da nisan ayında yağışların az olması sonucunda sapların yeterince büyümediğini bu nedenle saman ithalatının gündeme geldiğini açıklamıştı. Saman ithalatının yapıldığı 2012’de sap parçalama ve sap toplamalı saman makinasına nasıl destek verildi?
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın 2006 yılından beri uyguladığı ve çok doğru bir projesi var. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Projesi kapsamında tarımsal makine ve ekipmanlara yüzde 50 hibe desteği sağlanıyor. Bu kapsamda 2012’de 27 çeşit makine ve ekipman destek kapsamına alındı. Geçen yıl toplam 18 bin 799 adet makine için 78 milyon 600 bin lira destek verildi.
Bu desteğin verilmesinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlükleri birinci derecede yetkili. Bazı il müdürlükleri bu desteği daha az çiftçiye ama daha etkin ve verimli kullandırırken, bazı il müdürlükleri desteğin daha çok çiftçiye ulaşması için çaba gösteriyor.
Desteklenen makineler arasında sap toplamalı saman makinesi ve sap parçalama makinesi de var. Bu makinelerin desteklenmesi çok doğru bir karar. Samanın ne kadar önemli olduğu bu yıl çok iyi anlaşıldı. Makine desteğinin de ne kadar gerekli olduğu görülmüş oldu. Fakat kaynakların ve alınan makinaların verimli kullanılması da çok önemli. Sap parçalama ve sap toplamalı saman makinaları için iller bazında 2012’de verilen hibe desteğine bakıldığında çarpıcı bir tablo ortaya çıkıyor.
2012’de sap ve saman makinası hibe desteğinin en çok verildiği il Ağrı. Devlet, Ağrı’ya 479 bin 582 lira hibe karşılığında 70 adet sap toplamalı saman makinasının alımını desteklemiş. Ağrı’nın sap ve saman üretimi ne kadardır? Burada devlet destek verirken verimliliği ne kadar dikkate aldı bilemiyoruz. Fakat, Ağrı’da 70 makine desteklenirken komşu il ve hayvancılıkla geçinen Kars’ta sadece 6 makine, bir diğer komşu il Iğdır’da sadece 1 makine destekleme kapsamına alınması dikkat çekiyor. Erzurum’da ise 26 sap ve saman makinesi alımı desteklendi.
Sap ve saman makinesi desteğinin en çok verildiği bir diğer il Batman. Batman’da 2012’de 45 sap ve saman makinesi için 324 bin 687 lira hibe desteği sağlandı. Van’da ise 62 sap ve saman makinesi için üreticiye 435 bin 320 lira destek verildi. En çok destek verilen illerden birisi de Antalya. Antalya’da 60 sap ve saman makinesi için 146 bin 198 lira destek ödendi. Tahıl ambarı Konya’da 36 sap ve saman makinesine 184 bin lira hibe desteği sağlanırken, hayvancılığın başkenti olarak bilinen İzmir’de 15, Balıkesir’de 1 makine desteklendi.
Sadece makine sayısı açısından değil, makine bedelleri ile ilgili de çarpıcı rakamlar var. Antalya’da 60 makine için 146 bin 198 lira hibe desteği verilirken, Van’da 62 makine için 435 bin 320 lira destek verildi. Ağrı’da 70 makine için 479 bin 582 lira destek verildi.
Özetle, saman ithal eden Türkiye, sap ve saman makinesine mutlaka destek vermeli. Ancak, desteklenen makinelerin ne kadar verimli kullanıldığı da mutlaka sorgulanmalı.
Ali Ekber Yıldırım / Dünya