Hıyar: İngilizcede “yerdeki yaşlı adam” lakabı takılan marah bitkisi, hıyar türlerinin bir zamanlar ne kadar tehditkar bir görüntüye sahip olduğunun kanıtı. Sivri ve uzun dikenleriyle bir kirpiyi andıran bu yabani hıyar türü, anavatanı olan Kuzey Amerika’da sebze arazilerinin davetsiz misafiri olmaya devam ediyor. Ancak marahı bir yabani ottan ziyade süs bitkisi olarak görenler ve bahçe dekorasyonuna dahil edenler de var.
Patlıcan: Bildiğimiz patlıcanın heybetli şeklinden pek uzak olan yabani patlıcan (Solanum torvum) farklı dillerde şeytan inciri, hindi yemişi ya da tilkiüzümü olarak da adlandırılıyor. 2 cm çapında, ince kabuklu ve çekirdekli bu bitki bugün patlıcan üretiminde aşı anacı olarak kullanılıyor. Anavatanı olan Orta Amerika’da kurutularak da tüketilen yabani patlıcanın köri sosuyla hazırlanan yemeği ise Tayland ve Laos’ta oldukça popüler.
Havuç: Daucus carota, bugün en yaygın kök sebzelerinden biri olan havucun yabani atası. Süslü yapraklarından dolayı ona geçmişte “Kraliçe Anne’in danteli” unvanı uygun görülmüş. Ancak bitkinin kökleri tam tersine, modern havuç çeşitlerine göre pek çelimsiz ve dağınık bir görüntü veriyor. Baldıran bitkisine benzediği için kimi zaman “zehirli” olduğu zannedilse de, çoğu yabani havuç türü yemeklerde aroma verici olarak kullanılabiliyor.
Kavun: Pazar ve marketlerdeki kavunların aksine hiç de iştah açıcı görünmeyen bu yabani kavunlar Afrika’ya özgü. Yabani kavun türlerinin çoğu tıpkı yabani hıyar gibi tedirgin edici dikenlere sahip. Ve doğada dikenlere sahip kimi canlılar gibi bu kavun türleri de zehirli olduğu için onları tüketmekten uzak durmak gerekiyor! Ancak süs bitkisi olarak kullanılan yabani kavunların dikensiz ve yenilebilir cinsleri de bulunuyor.
Karpuz: Türkiye’de tartışmaları yıllardır sürse de, ıslah ürünü çekirdeksiz karpuz çeşitleri pek çok ülkede tüketicilerin beğenisini kazandı bile. Oysa çekirdekli karpuzların bugünkü hallerine kavuşması da yüzyılların ıslah geleneğinin bir ürünü. Rönesans ressamı Guiseppe Recco’nun tablosunda görülen bu “eski tip” karpuzun yabani halleri Afrika’nın doğu ve güney kesimlerinde hala yetişmeye devam ediyor.
Marul: Yabani marul ya da acı marul (Lactuca virosa) ne göbek marul kadar tombul, ne de kıvırcık marul kadar sık yapraklara sahip. Adından anlaşılacağı gibi ağızda oldukça acı bir tat bırakan bitkinin çok ilginç bir özelliği var: Yoğun alkaloid içeren yabani marul tıpkı haşhaş gibi uyuşturucu özelliğe sahip. Ve buna karşın ekimine dair bir kısıtlama bulunmuyor! Bugün ilaç yapımında bolca faydalanılan yabani marullar Avrupa’nın orta ve güney kesimlerinde pek çok bölgede yetiştiriliyor.
Lahana: Brassica oleracea ya da bilinen adıyla yabani lahana; yalnızca modern lahananın değil karnabahar, brokoli, kabak ve kale gibi bitkilerin de atası. Aynı isim, tüm bu bitkilerin içinde bulunduğu lahanagiller ailesini de tanımlıyor. En az 2 bin yıldır ıslah çalışmalarıyla bugünkü çeşitliliğe ulaşan lahanagillerin atası olan Brassica oleracea, tüm torunlarının fiziksel özelliklerinden izler taşıyor.
Kaynak: tarlasera.com
