Hastalık etmeninin genel özellikleri:
Rosellinia necatrix Prill. (anamorph: Dematophora necatrix R. Hartig) fungal hastalik etmeni olup, beyaz çürüklük olarak adlandirilan hastaliktan sorumludur. Hastalik etmeni çalimsi, bag, incir, dut, zeytin, turunçgil, badem, patates, çilek, sekerpancari, avakado, süs bitkileri, findikimsi agaçlar, mese, okaliptus, kavak ve bir çok yabanciotlarda hastalik yapmaktadir. Hastalik etmeni bir çok avrupa ve Güney Afrika ülkelerinde bulundugu ve fidanliklarda büyük problem oldugu bildirilmektedir. Beyaz kök çürüklügü polifag bir zararlidir ve yayilma alani oldukça genistir. Beyaz çürüklüge ait miselyumlar kurakliktan ve diger mikroorganizma faliyetlerinden zarar görmeden uzun yillar toprakda canli kalabilir. Hastaligin yayilmasi çok yavas ve zordur. Çünkü diger toprak funguslari gibi bu hastalik etmenide toprak için de köklerin bulundugu alandan 5-10 cm kadar uzak alanlara yayilabilir. Hastalik etmeni tercihen kökleri ve kök uçlarini enfekete etmektedir. Enfeksiyondan sonra fungus kök içinde ilerler ve kabuk kismini istila ederek kök üzerinde ilerlemesine devam eder. Hastalanma bakimindan yasli agaçlar ile genç fidanlar arasinda fazla fark yoktur, yaliniz hastalik belirtileri genç fidanlarda daha çabuk ortaya çikmaktadir. Hastaligin yayilmasinda perithecium (üreme organi) ve bunlarada olusan askosporlarin fazla önemi yoktur. Ayrica hastaligin yayilmasinda kosnidisporlarin da fazla önemi yoktur. Bundan dolayi hastaligin yayilmasinda en önemli rolü miseller olusturmakta, miselyumlarda sulama suyu, toprak isleme sirasinda ya da hastalikli bitki veya diger materyayllerin tasinmasi ile olmaktadir. Hastalik etmeni rutubetli ve sicak topraklari çok severler.
Hastalık Etmeninin Belirtileri (Simptomları):
Beyaz kök çürüklügüne yakalan bitlkilerde ilk belirtiler yaprak sararmasi seklinde ortaya çikar. Bu sararmalar bitkinin bir tarafinda olabilecegi gibi genel olarak tüm bitkide de görülebilir. Sayet hastalik bitkinin bir tarafdaki köklerini yakalamissa, bitkinin o tarafina ait yapraklarda solgunluklar ve sararmalar görülebilir. Sararan yapraklar bir mütdet sonra dökülür ve bitkide yaprak azalmasi oldukça dikkat çekicidir. Hastalik uzun süreden beri devam ederse yapraklarda küçülmeler ortaya çikabilir ve büyümede gerileme görülebilir. Bitkide gelisme olmaz, hatta geriye dogru ölümler görülebilir. Böyle durumlarda, özellikle agaçlarin taç kisimlarda küçülmeler de göze çarpmaktadir. Bu sekilde infektelenen bitkiler yeteri kadar tomurcuk tesgil edemez, bol ve kaliteli meyve vermezler. Meyveler irilesmeden ve olgunlasmadan dökülürler. Infekteli oldugu sanilan bitkilerin kökleri açilip bakildiginda ince köklerin çürüdügü ve karardigi görülür. Kalin köklerin üzerinde ve çevresindeki toprak beyaz renkli miselyum tarafindan istila edilmistir. Bu köklerin ölümü ile üzerindeki miselyumlar esmerlesir, koyu bir renk alir ve sert bir kitle haline dönüsür. Bunlar hastalik etmeninin sklerotlaridir. Çürüyen kökler üzerinde beyaz miselyum tabakasi bazen kabuk altinda bulunur, ancak çürüyen köklerin kabuklari kaldirildiginda beyaz miselyum tabakasi görülebilir. Hastalik etmenin olusturdugu belirtiler Armilleria mellea tarafindan olusan hastalik belirtileri ile karistirilabilir. Armilleria mellea sapkali mantarlar olusturmasi ile bu hastalik etmeninden kolaylikla ayarilabilir.
Mücadelesi
Kültürel mücadele
1. Toparakta fazla su birikmesine engel olunmali, meyve bahçelerinde topraklarin drenajina önem verilmeli.
2. Sulama suyu agaçlarin kök bogazina verilmemelidir.
3. Hayvan gübrei agaçlarin kök bogazina degil, siralar arasina verilmelidir.
4. Toparak isle aletleri ile köklerde yara açilmasindan kaçinilmali.
5. Hastaliga yakalanmis genç agaç ve fidanlar çikarilarak kökleri temizlendikten sonra, temiz topraklara nakledilebilir.
6. Hastagin ileri oldugu durumlarda agaçlarin kök bogazi, köklerin ayrisma yerine kadar açilmali, hastalikli kisimlar temizlenmeli ve 750 gr katrana 250 gram göztasi karistirilarak köklere sürülüp kuru toprakla hafifçe örtülmelidir. Ancak kök bogazina 2-10 kg karaboya dökülerek toprak ile kapatmak da tavsiye edilmektedir.
7. Dayanikli çesitler tercih edilmeli.
8. Toprak solarizayonu tavsiye edilmektedir.
Kimyasal mücadele
Zirai ilaç olarak meyve bahçesi kurulmadan önce Metil Bromid ile toprak fumigasyonu önerilmektedir.