Baharat, konserve, meyve ve sebze başta olmak üzere birçok gıda maddesinde raf ömrünü artırmak amacıyla radyasyon kullanılıyor.
Mikroorganizmalardan yiyeceği koruyan radyasyondan çoğu tüketicinin haberi yok. Ancak şimdi bunu ölçümleyebilecek bir yöntem geliştirildi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Biyomühendislik Bölümü Öğretim Üyesi Yardımcı Doçent Doktor Ergün Şakalar, ışınlanmış gıdalardaki radyasyonu tespitte başarılı olduklarını açıkladı.
En çok baharat ve kuru bitkisel gıdalarda, sarımsak, patates, hububatlar ve meyvelerde ayrıca et ve su ürünlerinde uygulanan ışınlanma, birçok ürün üzerinde belirtilmiyor. Yönetmeliğe göre etiketinde ‘ışınlanmıştır’ ibaresi veya ışınlandığına yönelik işaret ile belirtmek zorunlu. Ancak açıkta satılan baharatlar başta olmak üzere patates, soğan gibi sebzelerde ışınlandığına dair bir ibare yok. Ancak eve alınan soğan ve patatesin bir süre sonra çillenmemesi ışınlanma işlemine tabi tutulduğunu gösteriyor. Ancak vatandaş radyasyona maruz bırakılarak üreme fonksiyonları durdurulan bu ürünlerle ilgili net bilgiye sahip değil. Işınlanmış gıdaların doz tespiti kontrolü ile ilgili tekniklerin yeterli olmadığını belirten Şakalar, bunun için ‘gıdalarda ışınlama dozunu tespit edebilen genetik yöntem’ geliştirdiklerini ifade etti. Şakalar’ın yöntemiyle ışınlanan gıdalar raflarda yerini aldıktan sonra ne kadar radyasyona maruz kaldığı tespit edilebiliyor. Araştırma esnasında balık eti üzerinde ışınlanma sonucu oluşan radyasyon ölçümlendi. Şakalar’ın verdiği bilgiye göre yasal olarak belli bir seviyenin altında ışınlamaya izin veriliyor ancak bu işlemin alınan gıdanın etiketinde belirtilmesi gerekiyor. Ambalajlı ürünlerde bu kurala uyuluyor ancak açık satılan gıdalarda vatandaş bu işlemden habersiz.
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu ise ışınlama yönteminin zararsız olduğunu kaydetti. Kurum yaptığı açıklamada “Röntgen filmi çektirme, televizyon seyretme veya hava limanlarında güvenlik amacıyla kullanılan iyonlaştırıcı enerjiler canlılara zarar vermiyorsa tekniğine uygun olarak kullanılan ışınlama işlemi de gıdaya zarar vermemekte.” denildi. Halihazırda 40’tan fazla ülkede ışınlama yönteminin kullanıldığı belirtilerek, bu yiyeceklerin ticaretine izin verildiği belirtildi. Açıklamada gıda ışınlamasında kullanılan radyasyon kaynağının ortalama enerjisinin 1,25 MeV olduğuna dikkat çekilerek, “10 MeV’a kadar enerjilerde ışınlanan gıda maddelerinin insan sağlığı üzerine olumsuz etkisi yok.” denildi.
haber365